Sagnir - 01.06.2004, Side 18

Sagnir - 01.06.2004, Side 18
VIÐ TAL menn 18. aldar sem voru að reyna að mennta alþýðuna um praktíska hluti. Ég fór að velta fyrir mér menntun fólks, hvað fólk hafi vitað um veraldleg málefni fyrst það hafði aðeins hlotið menntun frá kirkjunni. Síðan þá hafa rannsóknir mínar snúist um samskipti almennings við kirkjuna. Ég fór í framhaldsnám í mið- aldafræðum til að öðlast ákveðinn grunn að rannsóknum mínum um kirkjuna en fannst lítið framboð af kúrsum í M.A.-náminu. Ég hætti þess vegna í Háskóla íslands og fór í doktorsnám í Genf þar sem ég tók pré-doctorat próf 1997. Ég fór að leita að aðferðar- fræði og heimildum til að rannsaka samskipti leikmanna og kirkju og komst að því að bannfæringar eru góður grundvöllur til að rannsaka þessi samskipti. Doktorsritgerð mín snýst einmitt um bannfæringar á síðmiðöldum. Hvernig finnst þér sögukennsla í Háskóla íslands? Ég ætlaði fyrst að taka sagnfræði sem aukagrein, en hélt áfram námi í skorinni til 60 eininga vegna þess að mér fannst kennslan mjög góð og skipulagið þar hentaði mér mjög vel. Það er alltaf hægt að gagnrýna skorina og kennarana. Þegar stúdentar sem eru komnir eitthvað áleiðis í námi gagnrýna kennara og kennsluhætti þá er það í raun hrós fyrir bæði kennara og nemendur sem hvor- ugir virðast gera sér grein fyrirjasdfl]. Það sýnir að nemendur eru byrjaðir að tileinka sér þá gagnrýnu hugsun sem er kennd í þess- um skóla. I grófum dráttum er ég ánægð með kennsluna í saman- burði við Háskólann í Genf og mér finnst meiri virðing borin fyrir nemendum sem vitsmunaverum hér. A ákveðin hátt eru einnig gerðar meiri kröfur til nemenda á íslandi, t.d. gerðu kennararnir í Genf ekki ráð fyrir því að nemendur læsu heima. Einnig finnst mér aðgengi að kennurum hérna mun betra en í Genf og þeir taka manni betur að öllu leyti. Varðandi notkun yfirlitsrita og kennslu yfirlitssögu, þá fannst mér hún nauðsynleg. Ég var til að mynda ekki með nógu góðan grunn í mannkynssögu þegar ég byrjaði mitt nám. Þó að yfirlit sé kennt í framhaldsskólum finnst mér jákvætt að fara í gegnum þessa sömu hluti í háskóla, með allt öðrum áherslum en í fram- haldsskóla. Það skiptir máli að okkur er kennt að lesa sama efni á annan hátt. Einnig veitir kennsla yfirlitsrita innsýn í aðferðarfræði fagsins sem marga skortir. Eru yfirlitsrit best til þess Jallin að kenna sagnfrœði? Nei, ekki endilega. Þau eru tæki sem er sjálfsagt að kennarinn nýti ef þau eru fyrir hendi. Ég er sammála Gunnari Karlssyni um að það er til ákveðinn stofn sem gott er að tileinka sér og læra. Yf- irlitsrit gagnast okkur á þann hátt að auðvelt er að nálgast efni á sama stað. Gallinn er kannski sá að þau eru oft dálítið gamaldags. Það er til hægðarauka að styðjast við yfirlitsrit, þó að ég kalli það ekki sagnfræði heldur sögu þar sem sagnfræðin er gagnrýnin og fræðileg en sagan er frásögn atburða. Mér finnst betra að lesa rit þar sem vafaatriði eru rakin og margvísleg sjónarhorn dregin fram en leiðinlegastar bækurnar sem segja bara sögu og sleppa sagn- fræðinni. En það er hægt að skrifa alls konar yfirlitsrit. Það er ein leið að höfundar geri grein fyrir skoðunum sínum og þeim for- sendum sem þeir ganga út frá. Eric Hobsbawm hefur til dæmis skrifað fræga yfirlitssögu en með sínum formerkjum. Þannig verð- ur formið líflegra og meiri kröfur eru gerðar til vitsmuna lesenda. Ég hef minnstar áhyggjur af yfirlitsritum í kennslu í sagn- fræðiskor því þar eru nemend- urnir að læra að lesa sagn- fræði. Hins vegar geta þau gef- ið villandi upplýsingar. Form yfirlitsrita hefur haldist svo lengi að við erum farin að halda að það sé hlutlaus saga sem þau segja, þegar hún er fyrst og fremst ófrumleg og ekki hlutlaus. Formgerð þeirra er orðin svo stöðluð að erfitt er að koma með nýjar áherslur í yfirlitsritin. Agætt dæmi um það er hve illa hefur gengið að koma sögu kvenna inn í yfir- litsrit, það þarf að breyta forminu til að skapa hinni nýju þekkingu rými innan frásagn- arinnar. Hefur saga samfélagslegt Itlutverk? Ég tel að hún hafi mun meira hlutverk en við gerum okkur grein fyrir. Hið hefðbundna form yfirlitsrita sem sagnfræðingar hafa komið sér saman um lýtur að mínu mati að ábyrgðarhlutverki þeirra. Það hefur ákveðin endurskoðun átt sér stað innan fagsins sem hefur ekki ratað eins auðveldlega út í heildarsög- una, eða almennan söguskilning. Þetta geta verið undirstöðuatriði sem varða sjálfsmynd okkar og pólitískar skoðanir. Mér dettur í hug dæmi um þá mynd sem við drögum upp af fjölskyldugerðinni. Hin hefðbundna söguskoðun sýnir stór- fjölskylduna sem grunneiningu samfé- lagsins þar sem þrjár kynslóðir búa und- ir sama þaki í barnmörgum fjölskyldum. Við erum svo að hafa áhyggjur af því að þessi grunneining samfélagsins sé að brotna upp en rannsóknir sýna að þessi fjölskyldugerð með fjölda barna er 20. aldar fyrirbæri. Húsfólk fyrri tíma voru ekki afinn og amm- an heldur vinnufólk og ómagar og meðalfjöldi barna í heimili var ekki mikill. Breyting á fjölskyldugerð er þar af leiðandi ekki brot á náttúrulögmálum. Þessi ótti við ímyndaða samfélagsupplausn hefur bein áhrif á hvernig við högum lífi okkar, ölum upp börnin og hvaða flokk fólk kýs. Við spyrjum okkur hvað sé eðlilegt og rétt og viðmiðin finnast að miklu leyti í því hvernig hlutirnir hafi verið fram að þessu. Af- staða okkar til annarrar menningar er líka byggð á söguþekkingu eða söguvitund. Sömuleiðis sjálfsmyndin. Viðhorf okkar fslend- inga til miðalda er til dæmis mjög mótandi fyrir sjálfsmynd íslend- inga í dag. Það er einnig einkennandi að í flestum yfirlitsritum fær nýöld mun minna rými til umfjöllunar en t.d. miðaldir. Það er til marks um hvað við teljum mikilvægt fyrir okkur sem íslendinga, en heldur í leiðinni áfram að móta þetta viðhorf. Söguvitund er ekki nýtt fyrirbæri og tengist ekki endilega nú- tímalegum þjóðernishugmyndum. Ég tel að hún sé alltaf fyrir hendi og hafi skipt máli á miðöldum þegar menn voru að rita ís- lendingasögurnar. Yfirlitsrit hafa þann tilgang að sameina, sætta, hvetja og oft að styðja við ákveðin öfl í samfélaginu. Þau segja ákveðna sögu í ákveðnu formi, sem hefur smám saman gert sögu íslands að þægilegri dægrastyttingu fyrir þorra landsmanna. Hin liefðbundna söguskoðun sýnir stórfjölskylduna sem grunneiningu samfélagsins þar sem þrjár kynslóðir búa undir sama þaki í barnmörgum fjölskyldum. Við erum svo að hafa áhyggjur af því að þessi grunneining samfélagsins sé að brotna upp en rannsóknir sýna að þessi fjölskyldu- gerð með fjölda barna er 20. aldar fyrirbæri. 1 6 SAGNIR 24 ÁRGANGUR 04 V 1 Ð T A L G U N N A R ÞÓR BJARNASON LARA MAGNUSARDOTTIR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.