Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 60

Sagnir - 01.06.2004, Blaðsíða 60
Hjónaskilnaður ó fyrri hluta 19. aldar Örlagasaga úr íslenskrí svei Á Þjóðskjalasafni íslands er að finna merkilegt skjalasafn frá danska kansellíinu, stjórnardeild Danakonungs, sem sinnti meðal annars dóms- og kirkjumálum. Þetta skjalasafn varöveitir sögu fjölda íslendinga sem leituðu á náöir konungs með erindi sín. Fyrir tilviljun rakst ég á forvitnilegt bréf í þessu safni sem skrifað var í byrjun 19. aldar. Bréfið, sem stflað er á konunginn í Danmörku, var skrifað af „einum af aumustu undirsátum hans hátignar, Jóni Eiríkssyni bónda íVestur-Skaftafellssýslu."' Með skrif- um sínum vildi hann fá náðarsamlegt leyfi konungs til að skilja við eiginkonuna svo hann gœti gengið að eiga ráðskonu sína. GUÐNÝ HALLGRÍMSDÓTTIR Fædd árið 1963. Hún útskrifaðist með BA próf í sagnfræði vorið 2001 og stundar nú MA nám í sagnfræði. Astæðurnar reifaði bóndinn stuttlega í bréfinu. Eiginkonan hafði verið staur- blind í 12 ár og því ekki getað sinnt heimilishaldi, annast börn þeirra né rækt nauðsynlegar hjúskaparskyldur við sinn ektamaka. Ráðskona bóndans hafði undanfarin ár sinnt þessum vanræktu skyldum eiginkonunnar af svo mikilli ástúð að bóndinn vildi nú festa sér hana fyrir konu með náðarsamlegu leyfi hans hátignar. Jón bóndi vildi þó gjarnan leyfa hinni blindu konu sinni að búa áfram á heimilinu og lofaði konungi að hann myndi framfæra báðar konurnar til dauðadags. Með þessu bréfi fylgdi síðan skriflegur samningur þeirra hjóna þar sem eiginkonan sagðist vera samþykk ráðahagnum: Við undirskrifuð egtahjón sem að sönnu vegna gildra orsaka. Höfum undir 25 apríl þ.a. fengið amtmannsleyfi til að skilja að borði og sæng; nú búum þó, og viljum búa í fé- lagi saman. Inngöngum hér með, hvort við annað eftirfarandi skilmála nefnilega að ég Jón Eiríksson tilskil af konu minni Arnbjörgu Þórarinsdóttur, hennar tillátsemi til að meiga sækja um giftingarleyfi með bústýru minni Guðrúnu Oddsdóttur og hið sama að fullkomna ef fæst, nú lofa nefndri konu minni sómasamlegu uppiheldi og þjónustu svo sjúkri sem heilbrigðri í mínu brauði meðan við lifum; og deyi ég á undan henni. Skal hún njóta hins sama af fjárhlut áðumefndrar Guðrúnar, innst okkar hjónabandssam- vista, þó undanskilist fjármunir þeir sem Guðrún færði inn í búið; hér á móti gef ég Arnbjörg Þórarinsdóttir, áður skrifuðum manni mínum Jóni Eiríkssyni ekki einungis mitt ljúft leyfi, heldur og legg innilega bón til, að hann, að mér lifandi vegna veikinda minna, og ómögulegheita, að fullnægja minni móðurskyldu sem beri, samt fleiri okkar kunnra orsaka, mætti fá allra náðugasta leyfi til að egta stúlkuna Guðrúnu Oddsdóttur sem hjú okkar hefur verið í 8 ár, og ekki einungis prýðilega farið með okkar börn og búsnytjar, heldur og verið eins sem góð systir móti því að nefndur minn maður haldi sínu ofan boðnu lofun, um uppheldi og aðhjúkrun við mig, og að ég þar eð veik, árlega hjá honum fái 2 spesíur einungis minni til ánægju og samt að áðurnefnd Guðrún verði eins við mig og mína og hún hefur hingað til, og lofa mín forsorgun af fjárhluta sínum, ef ég lifi lengur en Jón Undir þetta skrifuðu síðan Jón og Ambjörg en ráðskonan Guðrún skrifaði einnig undir samninginn og lofaði að standa við sinn hlut.2 Ég fékk strax mikinn áhuga á sögu þeirra Jóns og Arnbjargar og eyddi miklum tíma í að lesa í gegnum málsskjölin sem fylgdu bréfinu. Einnig reyndi ég að finna aðrar heim- ildir um hjónin sem gætu hjálpað mér að skapa sögu þeirra einhvers konar umgjörð. Heimildir eins og manntöl, prestþjónustubækur og sóknarmanntöl veita oft ótrúlega heilsteypta mynd af lífsferli einstaklinga fyrr á tímum allt frá fæðingu til dauða. En til að skilja betur lagalega hlið hjónaskilnaða á þessum tíma skoðaði ég þróun löggjafar- innar. 58 SAGNIR 24 ARGANGUR '04 A F Y R R I H L U T A 1 9
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.