Sagnir - 01.06.2004, Page 78

„GÓÐKVENDI I
I GÖFUGTVAR...
hefði dugað, og kannski það dygði enn, ef ég hefði það lengi, en ég
ætla að láta sona vera, og þreyja af með þögn með þolinmæði, þar
til guði þóknast að bæta öll mín mein.40
Þegar þetta bréf var skrifað var Guðrún aðeins 49 ára og ólíklegt
að hún væri farin að missa minnið. Miðað við efni þeirra bréfa
hennar sem á eftir komu þá virðist það heldur ekki vera. Seinna
fékk Guðrún einnig lyf frá Magnúsi Stephensen etasráði: „Sjúk-
dómur minn hefur verið margslags vesæld, svo þegar ein hefur lin-
ast, af medicamentum sem etasráðið hefur gefið mér, þá hefur
komið önnur.“41 Þegar þetta bréf var skrifað þann 27. ágúst 1814
var Guðrún orðin 74 ára þannig að ellin var farin að segja til sín og
margskonar krankleikar hrjáðu hana.
PENSION
í bréfi frá Skúla dagsettu 23. júní 1783 segir varðandi eftirlaun
Guðrúnar:
Það sem mér hefur orðið ágengt fyrir þig, að pension fengir, sér
þú af innlögðu meðfylgjandi, hvar með óska þér til lukku að vel og
lengi njóta megir! Þú getur nú þá 20 Rd. árlega tekið í reikning
okkar af jörðunum...42
Þetta var á þeim tíma sem Guðrún var að flytjast suður til föður
síns í Viðey og þótti Skúla þessi eftirlaun greinilega vera mjög góð
fyrir hana. Hún hélt þeim þó ekki óskertum því samkvæmt heim-
ildum fékk hún einungis 16 ríkisdali í eftirlaun árið 1809.43 Miðað
við það þá lækkuðu eftirlaun Guðrúnar úr 20 ríkisdölum árið 1783
í 16 ríkisdali árið 1809 og það þrátt fyrir að dýrtíðin í landinu hafi
aukist mjög mikið á þessum tíma.
f bréfi frá Magnúsi Stephensen etasráði til Ragnheiðar Þórarins-
dóttur, mágkonu Guðrúnar, sem dagsett er 24. september 1812
kemur eftirfarandi fram:
býð ég Mad. Guðrúnu Skúladóttur vist og veru og alla forsorgun
hjá mér um hennar lífstíð einsamalli, alla þjónustu og aðhjúkrun án
alls reiknings eða borgunar, og skal hún sjálf mega vinna sér og
hafa sína Pension óskerta.44
Samkvæmt þessu fékk Guðrún frítt húsnæði og lyfjakostnað,
greitt úr vasa Magnúsar etasráðs, og því ekki skrýtið að hún dá-
samaði hann eins mikið og hún gerði í bréfurn sínum þar sem hann
tryggði henni áhyggjulaust ævikvöld.
MARGT VAR SKRIFAÐ
í bréfum Guðrúnar er að finna margs konar fróðleik varðandi
ástandið í landinu á þessum tíma, dýrtíðina hjá kaupmönnunum,
siglingar til landsins, veðurfar og margt fleira. Lýsingar hennar á
jarðskjálftunum árið 1789 sýna þá fram á hvað bréf hafa fram yfir
annálaritun en lýsingar Guðrúnar er miklu fyllri en lýsing Espólíns
í árbókum hans. Af efni bréfanna má greinilega sjá að hún hefur
haft áhuga á mörgu.
Bréf Guðrúnar eru sum hver í nokkurs konar dagbókarformi þar
sem hún lýsir atburðum sem gerst hafa síðan viðtakanda var skrif-
að síðast. Hún byijar þá oft á því að segja hvaða fyrirfólk er lifandi
Þegar þetta bréf var skrifað var Guðrún
aðeins 49 ára og ólíklegt að hún væri
farin að missa minnið. Miðað við efni
þeirra bréfa hennar sem á eftir komu
þá virðist það heldm' ekki vera.
76 SAGNIR 24 ÁRGANGIJR '04 5ENDI8RÉF GU
og hverjir hafa látist:
Allir nafnkenndir lifa, það ég veit, nema sýslum[aður] Lýður,
prófastur séra Jón á Holti, undir Eyjafjöllum, séra Benedikt
Pálss[on] á Stað á Reykjanesi og Helga Lýðsd[óttir] á Húsafelli,
hafa burtkallast, á þessu ári.
Ekki sakar smá slúður um hvað er að gerast í hjúskaparmálum
fólksins í sveitinni og eins og sést á eftirfarandi þá er ýmsu velt upp:
Sýslumaður Pétur Oddsson, er farinn að búa á Síðumúla, er hans
bústýra, hans er Gróa Lýðsdóttir. Farið er að rómast, að hann muni
giftast Sigríði litlu Stefánsd[óttur] en nær það skal ske, veit ég ekki.
Hún er nú orðin stór og væn. Undirbúning til annars eins, halda
menn, að Ólafur litli B[jörnsson] S[tephensen] sé að koma í verk,
við jómfrfú] Þórunni Oddsd[óttur] og verði það snarlega, verður
hann ei annað en bóndi...45
Stundum hljóma bréf hennar eins og innkaupalisti þar sem vinur-
inn erlendis er beðinn um að útvega þetta eða hitt, eins og sjá má í
bréfi frá 24. ágúst 1790:
Gjörið svo vel fyrir mig ef getið með hægum móti, og útvegið
handa mér nokkuð af nýtanl[egum] silkipjötlum, ég þigg þær hvort
sem eru gamlar eða nýjar, og hvernig sem litar eru, séu þær fallegar
er gott, séu þær litljótar lita ég þær sjálf upp aftur. Smá pjötlur af
flaueli, eru líka góðar. 1 & 2 pör útslitnar silkiströmpur, get ég líka
þegið, þó skuluð þér láta þetta ekki vera meira, en fyrir 1 rd. eða
hæðst til 9 marka.46
Ekki get ég ímyndað mér hvað Guðrún hefur ætlað að gera með
útslitna silkisokka en finnst ágiskun Elsu E. Guðjónsson í Konur
og kristsmenn koma vel til greina. Elsa telur að Guðrún hafi ef til
vill ætlað að rekja sokkana upp og nota þá til útsaums eftir að búið
var að lita garnið.47
HEIMSMÁLIN RÆDD
Sýslumannsekkjan og landfógetadóttirin Guðrún hafði áhuga á
margvíslegum málum öðrum en hannyrðunum sínum og voru
heimsmálin ekki undanskilin. Segir hún varðandi stríðið í Evrópu í
bréfi dagsettu 8. ágúst 1810: „Mér var einu sinni sagt, í draumi, að
ekki yrði friður saminn, í Evrópu, fyrr en Georg 3 væri dauður
(mig minnir hann sem nú er, sé heldur, 3, en 4 í tölunni) en hans
eftirkomari, vildi hafa frið, við alla menn."48 Þetta er rétt hjá Guð-
rúnu að konungur Bretlands á þessum tíma var Georg III. en hann
var konungur þar frá 1760 til dauðadags 1820.49 Þá tók sonur hans,
sem einnig hét Georg, við konungstign og varð Georg IV. Hann
hafði að vísu haldið um stjórnartaumana allt frá 181150 og var það
tilkomið út af því að faðir hans var veikur af sjúkdómi sem kallast
porphyria.51 Þá segir hún í bréfi dagsettu 27. ágúst 1814:
Heyrst hefur, að prins Christian, sé krýndur til kóngs, yfir
Norv[egi]. Ég óttast, að hann geti ei landinu haldið, því svo margir
eru, á móti honum. Island hefur líka illt af því. því ekkert kemur
timbrið, fyrr en þar er kominn fullkominn friður, en það er
ómissandi lífs meðal. Mikil svívirðing er það, ef lífið hefur verið
svikið, af Napóleon. Það var hugprýði hans, að halda vitinu, í sodd-
an hraparlegri umbreyting. Ef þú skrifar mér til hér eftir, þá segðu
frá hvort hann lifir, og hvað um hann líður, og hvernig Lúðvík 18,
er þokkaður í Frakklandi, líka svo, hvernig norskum gengur, að
verja sig.52
Napóleon var sendur í útlegð til Elbu á fyrri hluta árs 1814.53
Guðrún virðist hafa heyrt af einhverju varðandi hann og vildi ræða
þessi mál við vin sinn Grím sem staddur var nærri atburðunum, bú-
settur í Danmörku, og gat sagt henni meira tU. Grímur hefur e.t.v.
svarað henni í bréfi sem nú er glatað.
A þessu sést að Guðrún vildi frá fréttir utan úr heimi og fá að vita
hvernig stríðið gekk því hún hafði mikinn áhuga á heimsmálum
ÐRÚNAR SKÚLADÓTTUR