Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Síða 43

HVAÐ ER FRAMUNDAN?
187
undanfarin ár hefur eðlileg fólksfjölgun hér
á landi verið meiri en í nokkru öðru landi
heims með sambærileg lífskjör. Með vax-
andi mannfjölda léttist sá mikli kostnaður,
sem því fylgir fyrir fámenna þjóð að halda
uppi sjálfstæðu ríki í víðáttumiklu landi.
Allt bendir þetta til sæmilegrar framtíðar,
ef ekki kemur annað til. Hér hefur þó einu
verið sleppt, sem miklu máli skiptir, ekki
sízt fyrir smáþjóð sem Islendinga: áhrifun-
um af samskiptum okkar við aðrar þjóðir.
Aldrei hefur það verið Ijósara en á þessu
ári, að það er þarna, sem skórinn kreppir.
Við höfum enn ekki lært sem skyldi að
leysa úr þeim vandamálum, sem þátttaka
okkar sem fullvalda þjóðar í samfélagi
heimsins hefur lagt okkur á herðar. Við
höfum hvorki gert okkur ljósar þær skyldur,
sem við verðum að takast á hendur gagn-
vart öðrum, né skilið þær kröfur, sem við
verðum að gera til sjálfra okkar til að geta
haldið virðingu okkar og sjálfstæði.
Ég mun aðeins gera eina hlið þessara
mála að umræðuefni, en það er mikilvægi
efnahagslegs heilbrigðis fyrir stöðu Islend-
inga í heiminum.
III.
Islendingar eru ein smæsta þjóð veraldar
og búa í landi, sem hefur fremur fábreytta
landskosti. Þeir eiga því hagsæld sína og
velmegun að miklu leyti undir hagkvæmum
viðskiptum við aðrar þjóðir. Án þeirra væru
þeir ekki langt komnir úr þeim sporum, sem
þeir voru í á átjándu öld. Engu að síður
virðist mikill hluti þjóðarinnar hafa einsett
sér að loka augunum fyrir þessari stað-
reynd og að haga stjóm efnahagsmálanna
án tillits til þess, að við eigum afkomu okk-
ar undir útflutningsverzliminni. Hvað eftir
annað hefur framleiðslan fyrir erlendan
markað strandað vegna þess, að á hana
var lagður meiri framleiðslukostnaður hér
innan lands en hún fékk undir risið. Útflutn-
ingsstyrkir hafa aldrei ráðið fullkomlega bót
á þessum vanda, en jafnframt hefur orðið að
draga úr innflutningi með þungum álögum
og innflutningshöftum. Með slíkum aðgerð-
um hefur allt verðmyndunarkerfið verið fært
úr skorðum, en hversu dýrkeypt það hefur
orðið þjóðinni í óhagkvæmari framleiðslu
og minni raunverulegum þjóðartekjum verð-
ur því miður aldrei hægt að reikna til fjár.
Til málsbóta má færa það, að undanfamir
tveir áratugir hafa verið tímabil umróts í
heiminum, sem valdið hafa gífurlegum sveifl-
um í gjaldeyristekjum þjóðarinnar, og hefur
fleiri þjóðum orðið fótaskortur á því svelli.
Atburðarásin getur oft orðið mönnum óvið-
ráðanleg, og svo hlaut að fara á stríðsár-
unum. Hitl er verra, að við skulum ekki enn
hafa hrist af okkur fjötra þeirra tíma til fulls.
Reynslan ætti að hafa fært okkur heim
sanninn um, að lítið þjóðfélag getur ekki
byggt um sig múr, sem að haldi komi gegn
utanaðkomandi efnahagsáhrifum, nema að
kosta miklu til í velmegun og frjálsræði.
Slíkt getur því aðeins komið til greina, að
einhver óvenjuleg tímabundin öfl séu að
verki, og á það varla við um atburði síð-
astliðinna tíu ára.
Sannleikurinn er sá, að þjóð, sem á jafn-
mikið undir utanríkisviðskiptum og íslend-
ingar, verður að gera sér grein fyrir því, að
þeim mun alltaf fylgja áhætta. Mismunandi
aflabrögð og verðsveiflur á erlendum mörk-
uðum eru staðreyndir, sem menn verða að
sætta sig við og læra að taka afleiðingunum
af. Breytist hlutfallið á milli verðlags út-
flutnings og innflutnings Islendingum í óhag,
þýðir það í rauninni lægri þjóðartekjur, t. d.
getur hækkun olíufarmgjalda einna vegna
Súez-deilurmar lækkað þjóðartekjur okkar
um 2—3%. Margoft á liðnum árum hafa
orðið geysilegar breytingai' á viðskiptakjör-
um þjóðarinnar út á við, sem haft hafa djúp-
tæk áhrif á afkomu þjóðarbúsins og getu
þess til að fullnægja kröfum manna um lífs-
kjör og framkvæmdir. Það er frumskilyrði
heilbrigðrar stefnu í þessum efnum, að al-
menningur geti gert sér grein fyrir samhengi
þessara hluta, svo að tekið verði tillit til utan-
ríkisviðskiptanna við ákvörðun kaupgjalds
og verðlagningar landbúnaðarafurða. Ef við