Hermes - 01.12.1988, Qupperneq 24

22
Þessi mynder úr kennslustund hjá Jónasi 1952. Á myndinni þekkjast taliö f.v.: Magnús Kristins-
son, Hermann Hjartarson, Rögnvaldur Sigurösson, Vilhjálmur Guömundsson, Ásgeir Ásgeirsson
(viö boröiö), þá eru á bak viö tvö andlit sem ekki þekkjast meö vissu, Haraldur Sigurösson, jónas
Hólmsteinsson, Kjartan júlíusson, Pétur Rögnvaldsson (sem Jónas hefur „tekiö upp") og Stefán
Björnsson. Viö púltiö situr síöan skólastjórinn Jónas Jónsson. Þetta er í Sambandshúsinu og út
um gluggann má sjá turninn á Þjóðleikhúsinu.
Á fjörutíu ára afmæli Samvinnuskólans áriö 1958 heimsótti fyrrverandi skólastjóri Jónas Jóns-
son skólann ásamt hópi eldri nemenda. Á þessari mynd eru nokkrir nemendur úr fyrstu árgöng-
um Samvinnuskólans. Fremri röö f.v.: Jón Jónsson, Jónas Jónsson, fyrrv. skólastjóri, Sigrún
Stefánsdóttir, Einar Reynis, Valdimar Sveinbjörnsson, Þorlákur Jónsson ogAri Þorgilsson. Aftari
röö í.v.: Þorvaldur Jónsson, Hannes Jónsson, Matthías Ásgeirsson, Sigurvin Einarsson, Júlíus
Rósinkransson, Hannes Pálsson, Jens Hólmgeirsson, Benedikt Gíslason frá Hofteigi, Jón Guö-
mundsson og Tómas Hallgrímsson.
Mýmörg dæmi mætti rekja úr greinum
Jónasar frá þessum árum um þessi við-
horf hans og hvatningu til þess að stofna
skóla sem geti göfgað manninn og gert
hann þroskaðri félagsveru sem geti mót-
að þjóðfélagið í anda félagshugsjóna.
Þegar á allt þetta er litið þarf enginn að
velkjast í vafa um vilja Jónasar til þess að
gera skóla sinn að farvegi þeirra hug-
sjóna sem hann hafði borið fyrir þjóðina
í Skinfaxagreinunum, enda áttu þær í
flestum greinum samleið með samvinnu-
stefnu. Að þessu markmiði sótti hann í
fyrirlestrum sem hann flutti nemendum
Samvinnuskólans að morgni flestra
skóladaga í nafni samvinnufræðslu. En
þessar hugvekjur fjölluðu ekki um sam-
vinnustefnuna eða samvinnustarfið inn-
an þröngs hrings, heldur í nánum tengsl-
um við þjóðlífið, lífsbaráttuna, aðrar
stefnur og samferðahugsjónir. Hann
kom víða við og sótti orð og dæmi í sögu,
reynslu og samtímalíf þjóðarinnar. Sam-
félagsmál, sem hæst bar, og daglegir at-
burðir fengu sína umfjöllun í spegli hug-
sjóna. Þessi fyrirlestrakennsla Jónasar
var mest og sterkust fyrsta áratug
skólans, þegar stefnur þjóðmálaflokk-
anna og gerð hins nýja sjálfstæðisþjóðfé-
lags var í deiglunni. Þá risu öldur hátt í
átökum sterkra íhaldsmanna og flokk-
anna tveggja á vinstri vængnum. íhalds-
nrenn héldu fram og veittu brautargengi
á stjórnarstólum fyrirmyndum frá hinum
grónu og gömlu Evrópuríkjum, þar sem
auðstefnan var kjölfesta, en vinstri
flokkarnir héldu fram andstæðum sjón-
armiðum, þarsemgildi vinnu, þekkingar
og félagsþroska var sett ofar auðnum
sem lykill að lífskostum þjóðarinnar og
samfélagsmvnstri. Gnýr þessara átaka
barst inn fyrir veggi Samvinnuskólans og
var ekki að undra.
Morgunræður Jónasar Jónssonar í
Samvinnuskólanum höfðu mikil og djúp-
tæk áhrif á nemendur, um það er ekki að
villast, og marga mótuðu þær ævilangt,
einkum þá sem sóttu skólann á öðrum og
þriðja áratugnum. Þessar ræður voru all-
ar óskrifaðar, og voru því eftir flutning-
inn ekki til nema í huga og minni nem-
enda. Því miður hefur það ekki verið
kannað sem skyldi, hve boðskapur
þeirra var nákominn eða frábrugðinn
Skinfaxagreinum Jónasar eða öðrum
skrifum áður eða á sama tíma. Nú er slík
athugun orðin mjög örðug, þar sem ekki
er um aðra leið að ræða en minningaupp-
rifjun þeirra fáu nemenda Samvinnu-
skólans frá þessum tíma, sem enn eru
ofar moldu.