Hermes - 01.12.1988, Blaðsíða 34

32
Sigurður Hreiðar Hreiðarsson
Samvinnuskólinn gaf mér trúna
á að samvinnustefnan væri
þjóðfélaginu til góðs
Stutt spjall við Sigurvin Einarsson, fyrrverandi alþingismann
og framkvæmdastjóra, nemanda úr fyrsta árgangi Samvinnuskólans.
Sjötíu ár eru ef til vill ekki langur tími í sögu menntastofnunar. En þau
eru töluverður tími þegar mannsævi er annars vegar. Búast má við að
flestir nemendur Samvinnuskólans, ekki síst framan af árum, hafi að
minnsta kosti verið komnir að tvítugu, þegar þeir voru í skólanum.
Það þýðir að nú væru þeir um nírætt.
Enda eru fáir eftir af fyrsta ár-
ganginum, þeim sem sátu Sam-
vinnuskólann veturinn 1918-19.
Sigurvin Einarsson, fyrrum alþingismaö-
ur og framkvæmdastjóri, er þó enn all-
hress líkamlega, þótt hann sé kransæða-
sjúklingur, og viö fulla andlega heilsu.
Um þær mundir sem afmælisrit þetta
kemur fyrir almenningssjónir skortir
hann eitt ár í nírætt. Hann dvelur nú
ásamt konu sinni, Jörínu Guðríði Jóns-
dóttur, í Seljahlíð, vistheimili fyrir aldr-
aða í Breiðholti.
Pegar ég heimsótti hann barst talið
strax að fyrsta vetrinum sem Samvinnu-
skólinn starfaði. Sigurvin hallaði sér aft-
ur á bak í hægindastólnum sínum úti við
stofugluggann og byrjaði að rifja upp
liðna tíð:
„Þessi vetur, 1918 til 19, var mikill tíð-
indavetur. Ég kom hingað til Reykja-
víkur í nóvember, þegar spánska veikin
var einna verst hér í bænum og fólk
hrundi niður. Ég held það hafi orðið lítið
eða ekkert úr skólum fyrir jól. Til dæmis
Miðbæjarskólinn, sem var nú eini barna-
skólinn, hann var tekinn undir sjúkra-
hús.
Ég hafði ekki séð Reykjavík áður. Það
voru því mikil viðbrigði fyrir mig. En
vegna spönsku veikinnar var það svo, að
þó maður liti eftir langri götu eins og
Laugaveginum, sá maður kannski ekki
nema fjóra, fimm menn á rjátli.
Það dóu jafnvel heilar fjölskyldur úr
spönsku veikinni.
En það gerðist fleira þetta haust. Þá
gaus Katla, og þá komst á friður úti í
heimi eftir fyrri heimsstyrjöldina. Og
þetta er eiginlega allt á sama tímabili,
október - nóvember.
Sigurvin Einarsson, fyrrv. alþingismaður.
Og það fjórða sem gerðist var að Sam-
vinnuskólinn tók til starfa. Hefur þú
fylgst með skólanum þau 70 ár sem hann
hefur nú starfað?
Nei, það hef ég nú ekki gert. Ég hef
vitað í stórum dráttum um þær breyting-
ar sem á honum hafa orðið, annað ekki.
Ég fylgdist lengi vel með sumum sem
voru samtíma mér í skólanum og sumum
kennurunum. Kunnugastur varð ég nátt-
úrlega Jónasi, og þeim Guðbrandi
Magnússyni og Jóni Guðmundssyni,
ráðuneytisstjóra sem seinna varð. Hann
var snilldar kennari.
Af skólafélögunum vorum við fjórir
miklir félagar þennan vetur, við Jens
Hólmgeirsson, Júlíus Rósinkransson,
Theódór Gunnlaugsson og ég. Theódór
hitti ég aldrei aftur. Júlíus af og til, en
Jens var alla tíð minn mikli félagi.
Það sleit nokkuð í sundur kunnings-
skapinn, að ég flutti í burtu. Að loknu
kennaraprófi varð ég kennari í Ólafsvík
og var þar í níu ár.
Ég var í Reykjavík þennan vetur,
1918-19, og í Samvinnuskólanum eftir
að hann tók til starfa rétt fyrir jólin, en
fór svo heim aftur til bróður míns vestur
í Stakkadal. Það var fyrsta búskaparárið
hans. En vorið 1920 fór ég svo suður aft-
ur og settist um haustið í Kennaraskól-
ann, alfarinn að heiman.
Þennan fyrsta vetur var Samvinnu-
skólinn til húsa í Iðnó, gengið inn frá
Vonarstræti og til vinstri handar þegar
komið var inn. Þar var stofa allstór, en
þetta var ósköp frumstæð aðstaða. Stól-
arnir vondir, ferkantaðir og leiðinlegir
kollar, og allt annað eftir því. Enda hefur
Jónas varla getað valið úr húsnæði á
þessum tíma.
En þegar þú lítur til baka yfir þessi sjötíu
ár: Hvað finnst þér dvöl þín í Samvinnu-
skólanum hafa gefið þér?
Trúna á að samvinnustefnan sé þjóð-
félaginu til góðs. Og fyrir dvölina í Sam-
vinnuskólanum, og þá fyrst og fremst
kunningsskapinn við Jónas, lenti ég inni
í Framsóknarflokknum 1919, og fylgdi
honum alla tíð að málum, meðan ég
skipti mér af pólitík. Jú, ég hef enn
áhuga á að heyra um pólitík, og hvað er
að gerast, en ég fylgi engum eins og er.
Enda ekki hægt að fylgja neinum.
Ég veit ekki hvort þú veist af því, en
þennan vetur kom Jónas á þeirri reglu að