Hermes - 01.12.1988, Page 73

71
VII
Auðvitað var ekki á vísan að róa um aðsókn nemenda að þess-
um nýja skóla. Vitanlega þurfti að kynna málið rækilega og þó
var allt í óvissu. Eiginlega var aðeins þetta vitað: Annað hvort
tekst að fá Samvinnuskólanum aftur þann sess sem honum ber
í fararbroddi - eða . . . Þessa braut varð að velja ef þessi skóli
átti að halda sínum hlut.
Og viti menn: Vorið 1988 varð aðsókn að skólanum með
slíkum hætti að fjölga varð nemendum að Bifröst úr u.þ.b. 60
upp í rúmlega 80 og samt var óhjákvæmilegt að vísau.þ.b. 40%
umsækjenda frá vegna húsnæðisskorts.
Ekki virðist því fara á milli mála að þessi stofnun á rétt á sér
og gegnir hlutverki sem fjöldamargir vilja njóta. Samvinnu-
skólinn gegnir ákaflega sérstæðu og merkilegu hlutverki í ís-
lenskum fræðslumálum og hann verður að halda því áfram af
þeim myndarskap og reisn sem kennd hefur verið við þá Jónas
og sr. Guðmund. Samvinnuskólinn á að skara fram úr.
dyn yfir hafflötinn í miskunnarlausum eltingarleik við
steypireyði á hafinu.
Risavaxin bráðin, blásvört, 30 metra flykki, 90 tonn af
kjöti, beinum og blóði, fer mikinn - kafar um stund. Vélar
skipsins þagna, þeir í brúnni bíða átekta, skima - og þannig
endurtekur sagan sig aftur og aftur. Bráðin kemur upp,
blæs, hverfur á nýjan leik í djúpið, ferðast neðansjávar. Vél-
ar skipsins þagna og þrymja á víxl.
Hringlaga blettur, silkisléttur, myndast skammt frá skip-
inu. Kjötfjallið er að koma upp úr djúpinu. Vélsíminn
glymur, hvöss skipun: Hart á stjór! Skorsteinninn þeysir
eldi og sóti til himins og skipsskrokkurinn skelfur stafna á
milli undan átökum vélanna.
Skepnan hefst og hnígur í vatnsskorpunni, uggir ekki að
sér, blæs, ferðast hratt en háttbundið, tignarlega, í freyð-
andi röst, með stefnu á heimskautið.
Þeir eru í skotfæri. Skyttan er komin að byssunni. Fætur
hennar tifa ótt og títt á hvalbaknum; skellirnir frá hröðum
fótaburðinum á blautum skotpallinum glymja hátt í morg-
unkyrrðinni; hún gerir sig líklega, hún er farin að fá
skjálftann, stendur gleið, álút, nasavængirnir titra.
Þeir í brúnni bera lófana hratt upp að eyrunum.
Skot, blossi - stál og tundur sprengir loftið og svartur
púðurmökkur hylur skyttu og skotpall, síðan annar hvellur
dumbur, er sprengikúlan springur í dýrinu. Hafið umhverfis
risaskepnuna minnir á spegil sem brotnar.
Boðaföll rísa og tryllt helsært dýrið, þeysandi blóðstrók-
um til himins, fer hamförum á hafinu, dregur út þúsundir
faðma af tógi, snýr svo við og stefnir með hraða tundurspill-
is á hvalfangarann.
Vélsíminn glymur, þrjár hringingar í striklotu: fulla ferð
áfram! - afturábak! - áfram! Vélarnar þrymja, þagna,
þrymja. Ferlíkið nálgast með boðaföllum. Byssuhlaupið
sígur; svartur byssukjafturinn gín við skepnunni og skotið
ríður af- en geigar. Boðaföllin brotna yfir skipið og risavax-
inn blásvartan sporð, löðrandi í blóði, ber sem fjall við
hirnin, síðan dynkur, brothljóð, járnglamur, spýtnabrak.
Frammastrið steytir á boða og skipið kastast til á sjónum;
tréverkið við vantinn splundrast mélinu smærra og járnriðið
sópast í hafið.
Skipið hörfar hratt afturábak - nemur staðar, snýst síðan
hægt og þunglamalega unz blóðflekkað stefnið horfir við
hvalnum; þá glymur stálbjallan, vélsíminn gellur og hval-
fangarinn gerir atlögu á nýjan leik, hraðar, hraðar - og einn
af öðrum rjúfa skothvellirnir morgunkyrrðina og þung rjúk-
andi skothylkin endasteypast látlaust af skotpallinum í haf-
ið og hvalur og hvalfangari, umluktir sótsvörtum púður-
reyk, byltast til og frá í hafrótinu.
Þeir halda áfram að skjóta unz þeir hafa skotið í skepnuna
900 pundum af járni og 10 sprengikúlum. Síðasta skotið
hæfir hana í lungun. Þá gefur hún frá sér þunga stunu og
blæs feiknlegum blóðstrók í síðasta sinn, eins og formæl-
ingu, yfir skipið. Blóðsugan brotnar eins og holskefla á
brúnni og skorsteinsmerkinu. Veikir kippir fara um skrokk
hvalsins, ferð hans er lokið -og hægt og silalega veltur hann
um hrygg í blóði sínu.
Hvalfangarinn plægir sjóinn á hálfri ferð. Þeir hafa
hlekkjað bráðina við skipssíðuna, skorið hana eftir endi-
löngum kviðnum, og úr sárinu fossar í sífellu blóð, það skol-
ast aftur með síðunni, heitt, þykkt og rjúkandi, og í iðukast-
inu frá skrúfunni blæs það upp glitrandi froðu.
Þeir í brúnni skima þögulir; glampa slær á sjónglerin, síð-
an beinast þau skyndilega öll í sömu átt. Snör hönd lýstur
vélsímann. Góann! Vélstjórinn hverfur í iðandi gufumökk;
svitinn perlar á enni hans og á ljósavélina falla tíðir glampar
framan af fírplássinu. Skipið tekur viðbragð; blóðfroðan
blæs upp. Skorsteinninn þeysir eldi og sóti til himins, blóðið
á honum hristist upp í lögun risakrabba, sýður og vellur í
sjóðheitu járninu - og hnarreist skipið, knúið allri orku
sinni, þenur sig yfir hafflötinn með þungum túrbínudyn.
Það fjarlægist meir og meir unz það er aðeins lítill depill í
fjarska, - sem að lokum hverfur í morgunsárið. Og innan
stundar er ekkert lengur sem minnir á tilvist þess, blóð-
flekkirnir leystir upp, skothríðin þögnuð - og hafið er aftur
flekklaust og hreint, slétt og glitrandi eins og fægður spegill.