Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Side 34

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 201434
fjöLmenningarLegT námssamféLag
Þátttakendur voru sjö nemendur af erlendum uppruna á aldrinum 23–46 ára í alþjóð-
legu námi í menntunarfræði við Háskóla Íslands, Menntavísindasvið. Vegna persónu-
verndarsjónarmiða verða nemendurnir ekki kynntir sérstaklega sem einstaklingar
en þeir áttu það sameiginlegt að vera langt komnir í náminu eða hafa nýlokið því.
Nemendum hafa verið gefin eftirfarandi dulnefni til aðgreiningar: Vivienne, Vanda,
Vera, Vada, Valerie, Vida og Viola. Allir þátttakendur voru konur sem skýrist af því að
enginn karlmaður gaf kost á sér. Gagnanna var aflað árið 2011. Uppruni nemendanna
er í tveimur Evrópulöndum, þremur Asíulöndum, einu Afríkulandi og einu landi í
Suður-Ameríku. Allir nemendurnir hafa ágæta enskukunnáttu, enda höfðu þeir verið
virkir þátttakendur í náminu og voru nálægt námslokum eins og fyrr segir.
Rannsóknin var tvíþætt. Nemendunum var annars vegar skipt í tvo rýnihópa þar
sem fram fóru viðtöl á ensku er byggðust á rannsóknarspurningunum. Hins vegar
skrifuðu nemendur frásögn (e. narrative) frá eigin brjósti um reynslu sína af náminu
sem þeir sendu rannsakendum. Nemendum var kynnt rannsóknin, markmið hennar
og rannsóknarspurningar og upplýsts samþykkis var aflað frá öllum þátttakendum
og þeim var tjáð að þeir þyrftu ekki að svara spurningum ef þeir svo kysu og gætu
hætt þátttöku hvenær sem væri (Kvale, 1996). Kostir rýnihópaviðtala eru helst þeir
að í þeim er hægt að fylgjast með ítarlegri umræðu um ákveðin viðfangsefni inn-
an ákveðins tímaramma. Auk þess geta samtöl um sameiginlega reynslu hvatt við-
mælendur til þátttöku umfram það sem væri t.d. í einstaklingsviðtölum (Flick, 2006;
Morgan, 1997).
Auk bakgrunnsupplýsinga sem aflað var ræddu nemendurnir í viðtölunum hvers
vegna þeir hefðu sótt um námið, hver hefði verið aðdragandinn að því, hvort nám-
ið hefði staðið undir væntingum, hvort eitthvað hafi komið þeim á óvart í náminu
persónulega og faglega, hvort námið hafi haft áhrif á þá persónulega, hvaða áætlanir
þeir hefðu um framtíðina, hvaða tækifæri þeir teldu sig hafa til að nýta sér þá færni
sem þeir hefðu öðlast í gegnum námið og hvert væri draumastarf þeirra að náminu
loknu. Í frásögnunum veltu nemendurnir fyrir sér og skrifuðu um reynslu sína af
náminu í heild sem og reynsluna af þátttöku í rýnihópaviðtölunum.
Viðtölin sem voru 90–120 mín. að lengd voru afrituð, marglesin og lykluð. Við
gagnagreininguna var þemalyklun beitt og leitað að meginstefjum í gögnunum (Flick,
2006; Kvale, 1996) sem voru jöfnuður, valdefling og áhrif náms á líf nemendanna,
framtíðarsýn og áform, en gerð verður nákvæmari grein fyrir þeim í niðurstöðukafl-
anum.
Rannsakendur lásu frásagnir þátttakenda og var frásagnargreiningu (e. narrative
analysis) beitt við greiningu frásagnanna. Frásagnargreining gefur rannsakendum
tækifæri til að öðlast þekkingu eða skilning á mikilvægi ákveðinna aðstæðna og
athafna og til að finna innbyrðis tengsl sem gefa heilsteypta mynd af fyrirbærinu sem
er til rannsóknar (Polkinghorne, 1995). Textinn var síðan túlkaður út frá félagsmenn-
ingarlegri (e. sociocultural) nálgun, en hún miðar að því að greina frásagnir þátttak-
enda í víðari skilningi en þeim sem einstaklingurinn notar til að skýra frá eða túlka
tiltekin atvik í lífi sínu (Grbich, 2007). Í greininni hafa beinar tilvitnanir úr viðtölunum
verið þýddar yfir á íslensku.