Helgafell - 01.12.1953, Blaðsíða 27

SAGA FORNBÓKMENNTANNA
25
ar nýtízku vélabrögðum stautað sig
fratn úr áður ólæsilegum textum og
baett þannig einu erindi við frægasta
kvæði íslenzkrar tungu, Völuspá. Jón
er því harðari ,,philolog“ en Nordal,
°g hann haslar sér og hugsanlegum
andstæðingum völl á philologiskum
grunni. Handritin eru auðvitað sá vett-
vangur, sem allar rannsóknir fornra
bókmennta grundvallast á, og þar sem
handritin eru íslenzk, þá hljóta bók-
nienntirnar, sem á þau eru skráðar, að
vera íslenzkar, ef annað verður ekki
sannað með beinum staðreyndum.
Eddukvæðin eru t. d. öll ort af óþekkt-
Um höfundum einhvern tíma fyrir
1200. Fræð imönnum hefur borið býsna
mikið á milli um heimkynni þeirra og
aldur, talið þau alnorsk, alíslenzk,
nokkur ort á Bretlandseyjum, en önn-
Ur samgermönsk og eitt grænlenzkt.
Það verður víst varla af hinum fornu
Graenlendingum skafið að hafa ort
Atlamál hin grænlenzku, en að öðru
leyti bendir Jón á, að Eddukvæðin séu
einungis varðveitt í íslenzkum hand-
ritui.m og merkustu handritin séu frá
13. öld. Þeir, sem vilja telja þessi
Kvæði ort mörgum öldum fyrir þann
t'ma í fjarlægum löndum, varða að
sanna mál sitt að dómi hans.
Öróttkvæði og lausavísur eru flest
eftir þekkta höfunda, og þess vegna
verður sjaldan deilt um aldur þeirra
°g heimkynni, þótt þau hafi valdið
mönnum að öðru leyti ærnum heila-
r°turn. Jón er fremur fáorður um
^ngaveltur manna um það t. d.
vernig Islendingar einokuðu hirð-
S ^^skapirm, hvað hafi orðið honum
a fjörtjóni og hvar Egill fékk fyrir-
°|yndina að runhendunni. Að sama
? aPl sem ritgerð hans er fátæk af
S12kunum og höfuðórum er hún auð-
ug af staðgóðum fróðleik. Hann bend-
ir á, að ný vísindaleg útgáfa á hand-
ritum dróttkvæða sé nauðsynlegri en
auknar skýringar grundvallaðar á úr-
eltum útgáfum. Greint alþýðufólk, sem
hefur leitazt við að fylgjast með texta-
skýringum og kenningum fræðimanna,
sem skýra íslenzk fornrit, hefur talið
sig finna steina í stað brauðs, sökum
þess að þar reki sig eitt á annars horn.
Jón stingur við fótum, gerir hreint á
heimili fræðimannanna og sópar burt
öllum vafasömum fróðleik. Hann
bendir á, að engin óyggjandi heimild
finnist fyrir því, að Loftur Guttorms-
son hafi ort Háttalykil og Jóni Ara-
syni verði einungis eignaður Píslar-
grátur og Davíðsdiktur með viðunandi
öryggi. Hverjum þeim, sem eitthvað
hefur hugleitt þetta mál, hlýtur að létta
við þessa yfirlýsingu. Hversu mjög
sem menn hafa skrifað og bollalagt
um ,,skáldið“ Loft Guttormsson, verð-
ur ekki hjá því komizt, að ástarsaga
Háttalykils stangaðist á við þær stað-
reyndir, sem kunnar eru úr lífi Lofts.
Og svipað er að segja um Jón Arason
og Ljómur. Það þarf fjölskrúðugar
hugleiðingar og skýringar til þess að
fá þann Jón Arason, sem við þekkj-
um af öruggum heimildum, til þess að
yrkja þetta kvæði. Um alllangt skeið
hefur höfundur Ljórr.a ekki viljað sam-
þýðast Jóni biskupi í huga mér, og
höfundurinn skálmaði sína leið, þegar
ég var að lesa Norges og Islands digtn-
ing, og Jóni mínum Arasyni líður
miklu betur eftir en áður.
Norges og Islands digtning ætti að
marka þáttaskil í vinnubrögðum í ís-
lenzkum fræðum. Hvar sem við drep-
um niður, hvort sem það er í sögu,
ættfræði eða bókmenntasögu, þá eru
óvíða dregnar línur milli ágizkana og