Morgunblaðið - 28.03.2013, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MARS 2013
Miðbær Reykjavíkur,
að kvöldi 21. janúar 2009
Samfylkingarfélagið í Reykjavík
hefur nýlega samþykkt ályktun þar
sem þess er krafist að ríkisstjórn
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar
verði slitið. Fyrir utan Þjóðleik-
húskjallarann, þar sem fundurinn
fer fram, er múgur sem slær taktfast
í potta og pönnur. Heyrast mikil
fagnaðaróp þegar fréttirnar berast
út af fundinum. Stór hluti viðstaddra
fer á næsta bar til þess að fagna
sigri, ríkisstjórnin getur varla lifað
þetta áfall af. Aðrir hyggjast láta kné
fylgja kviði og fara á Austurvöll. Þar
bíður þeirra óeirðasveit lögregl-
unnar sem hefur þann starfa að
verja Alþingishúsið. Þar endurtekur
sig sagan frá því kvöldið áður, þorri
mótmælenda kveikir varðeld og
dansar í kringum hann.
Aðrir sjá sér leik á borði og sækja
hart að lögreglunni.
Öllu tiltæku er kastað að lög-
reglumönnunum, grjóti, málningu,
skyri, þvagi og saur. Flugeldum er
skotið á þá og sparkað er í skildi
þeirra. Einhverjir rífa upp gang-
stéttarhellur sem hver um sig vegur
rúm þrjú kíló. Grjóti rignir yfir lög-
reglumennina. Um 2-300 manna
hópur króar á þriðja tug lögreglu-
manna af við vesturhlið Alþing-
ishússins og slær í bardaga þar sem
lögregluþjónarnir þurfa að beita
skjöldum sínum og piparúða til þess
að halda velli. Um miðnætti er allur
tiltækur piparúði á þrotum. Mót-
mælendurnir skynja það og færast í
aukana. Stórt bál logar á miðjum
Austurvelli.
Garðbekkjum í eigu borgarinnar
og ýmsu lauslegu úr grenndinni er
kastað á það. Einhver tekur sig til og
hellir olíu á framhurð Alþingishúss-
ins og leiðir olíuna að bálinu.
Fljótlega leika eldtungurnar um
dyrnar og reykur berst inn í húsið.
Brunakerfið fer af stað og slökkvi-
liðsmenn vara við því ef eldurinn
berist inn að þá muni hann læsa sig í
viðarklæðningar á veggjunum og
gjöreyðileggja allt húsið. Lög-
reglumennirnir eru að verða undir í
bardaganum við mótmælendur þeg-
ar óskað er eftir leyfi til að beita
táragasi, í fyrsta sinn í Reykjavík í
sextíu ár. Leyfið er veitt nær sam-
stundis. Í þann mund sem lög-
reglumennirnir eru að búa sig undir
að beita táragasinu eykst grjótkastið
um allan helming. Þá flýgur ein
gangstéttarhella í gegnum loftið og
beint í höfuðið á lögreglumanni. Fé-
lagar hans bregðast skjótt við og
koma honum í var þrátt fyrir að þeir
séu einnig grýttir óspart. Hingað og
ekki lengra.
Frásögn 20. janúar 2009
Utandyra bárust lögreglumönn-
um fleiri vísbendingar um að fólk
innan Alþingishússins væri í sam-
skiptum við mótmælendur, sem leit-
uðu nú allra leiða til þess að frelsa
fangana úr haldi, á sama tíma og lög-
reglan sóttist eftir því að koma þeim
frá Alþingishúsinu og upp á lög-
reglustöð. Einn þaulreyndur lög-
reglumaður sagði: Ég stend við
rampinn niður í bílakjallara og við
erum að vinna í að koma hinum
handteknu í burtu, sem var eitt af
stóru málunum hjá okkur, því við
vissum að svo lengi sem þeir væru
inni á Alþingi yrði veist að húsinu.
Þá heyri ég tvær konur tala saman
fyrir aftan mig og þær segja: „Stein-
grímur J. sagði okkur að fangarnir
væru enn í bílageymslunni.“ Stein-
grímur J. Sigfússon hafði þá nýlega
komið við öðru sinni í bílakjall-
aranum til þess að vitja fanganna.
Grímuklæddir mótmælendur sátu
nú um innganginn að bílageymslunni
og hugðust frelsa hina handteknu úr
haldi lögreglunnar. Vörpuðu þeir
sprengjum inn fyrir rifu á hurð bíla-
geymslunnar og glumdi í þeim um
allt rýmið. Var einn úr hópi fanganna
fenginn til þess að biðja þá sem fyrir
utan voru að hætta því. Reynt var
nokkrum sinnum að koma föngunum
í bíla og þaðan á lögreglustöðina. Það
reyndist aldrei mögulegt því að í
hvert sinn hafði mótmælendahóp-
urinn safnast saman þar sem fyr-
irhugað var að flytja fangana út.
Töldu lögreglumenn víst að ein-
hverjir innandyra hleruðu allt sem
færi í gegnum talstöðvar þeirra: Þar
voru, sérstaklega einn ákveðinn
þingmaður, mér er sagt að það hafi
verið fleiri, en ég sá til þessa þing-
manns, þar sem hann var stanslaust
inn á meðal okkar í símanum að
koma upplýsingum út úr húsinu.
Margir lögreglumannanna tóku
talstöðina út úr eyranu á meðan þeir
hvíldu sig í viðbyggingunni og heyrð-
ist þá auðveldlega hvað menn sögðu í
hana. Gekk svo fram eftir degi. Að
lokum var brugðið á það ráð að nýta
ekki talstöðina til þess að samræma
aðgerðir lögreglunnar. Kristján
Helgi Þráinsson, stjórnandi aðgerða,
sagði: Ég hóaði þeim saman sem
voru stjórnendur í flokkunum [hjá
lögreglunni]. Ég notaði ekki talstöð
og bannaði þeim að segja frá nokkru
í talstöðina. Ég sagði þeim hvernig
við ætluðum að hafa þetta, og hvern-
ig við ætluðum að ná föngunum út.
Það var þvílíkur tími sem fór í þetta,
en þá loksins gengur það upp.
Aðgerðin fólst í því að færa fang-
ana í gegnum göng sem liggja að
nærliggjandi húsi við Alþingishúsið.
Fjórir til fimm lögreglubílar bíða við
Landakotskirkju. Þegar Kristján
Helgi gefur leyfi aka þeir að Hjálp-
ræðishershúsinu og bíða þar frekara
merkis frá honum. Þegar það fæst
aka þeir Kirkjustræti á móti umferð
og nema staðar fyrir framan húsið
sem fangarnir höfðu verið fluttir í og
þá hlaupa þeir upp í bílana ásamt
lögreglumönnum. Aðgerðin krefst
mikillar nákvæmni: ef bílarnir koma
tíu sekúndum of fljótt að húsinu þá
hafa mótmælendur ráðrúm til þess
að koma í veg fyrir flutninginn.
Á sama tíma þarf að samræma
hreyfingar fanganna ásamt hreyf-
ingum lögreglumanna til þess að
tryggja það að allir séu á sínum stað
á hárréttu augnabliki og til þess að
vekja ekki grunsemdir meðal mót-
mælenda um hvað stæði til.
Þó að algjör leynd hefði hvílt yfir
aðgerðinni dugði það ekki nema til
þess eins að tefja fyrir mótmælend-
unum, því að jafnskjótt og hún hófst
barst skarinn hratt að því húsi sem
verið var að nota til að koma föng-
unum út. Einn lögreglumaður sem
var við innganginn að bílakjallara
Alþingis sá mótmælanda taka upp
farsíma og heyrði hann segja að nú
væri verið að flytja fangana í bíla
hinum megin frá. Ef sú frásögn er
rétt þá er ljóst að þær upplýsingar
gátu einungis komið frá einhverjum
innan veggja Alþingis þar sem um
lokaða ganga er að ræða og aðeins
starfsmenn Alþingis og þingmenn
höfðu aðgang að þessu rými utan
lögreglumanna. Lögreglan hafði nú
leyfi til þess að beita kylfum til þess
að koma bílum niður Kirkjustræti og
að Pósthússtræti. Einn lög-
reglumaðurinn sagði: Við förum út
úr Alþingishúsinu og komum út um
húsið.
Það er búið að leggja lög-
reglubílum þar öfugt svo hægt sé að
fara beint með fangana í bílana. Ég
er fyrsti eða annar maður út úr hús-
inu og ekki með handtekinn mann.
Þá heyri ég í talstöðinni: „Flýtið
ykkur, fólkið er að koma til ykkar!“
Það kemur drengur fyrir hornið
hlaupandi, hávaxinn, dökkhærður,
með krullað hár og gleraugu. Við
vorum búnir að fá skipun um að
beita kylfum. Drengurinn hleypur á
mig, og ég tek á móti honum. Ég slæ
hann tvisvar sinnum, hann hrökklast
undan, en fer síðan á móti mér aftur,
ég slæ hann þriðja skiptið. Þá fer
hann. Við komum fólkinu í bílana, en
þá er allt „crowdið“ eiginlega komið
að okkur og menn búnir að sjá hvað
við vorum að gera. Við þurfum því að
ryðja bílunum braut.
Mótmælendur sóttu hart að bíl-
unum og hugðust leysa fangana úr
haldi lögreglu og neyddust lög-
reglumenn því til þess að beita kylf-
um sínum oft, bæði til að slá og eins
til að ryðja brautina, á meðan bílarn-
ir óku upp eftir öllu Kirkjustræti.
Vakti það athygli lögreglumanna að
það hafði kvisast út um þessa aðgerð
einnig, þrátt fyrir talstöðvarbannið:
„Þarna uppgötvaði ég að það var ein-
hver að upplýsa almenning um það
sem við vorum að gera, alltaf.“
Hart sótt að lögreglunni
Bókin Búsáhaldabyltingin – sjálfsprottin eða skipulögð? eftir Stefán Gunnar Sveinsson, sagnfræðing og doktorsnema í sagnfræði, kom út
hjá Almenna bókafélaginu á dögunum. Á kápu segir að margt nýtt komi fram í bókinni og meðfylgjandi eru kaflar úr henni.
Morgunblaðið/Júlíus
Mótmæli Eldur var kveiktur á Austurvelli, eldtungurnar léku um dyr Alþingishússins og reykur barst inn í það.
Morgunblaðið/Golli
Árás Öllu tiltæku var kastað að lögreglumönnunum, grjóti, málningu, skyri,
þvagi og saur. Flugeldum var skotið á þá og sparkað var í skildi þeirra.
Ármúla 5 • 108 Reykjavík • Sími 544 8181
Heimasíðan okkar er uppfærð daglega og þar
má finna allar upplýsingar um vörurnar okkar,
sérpantanir, hvað er væntanlegt
ásamt spennandi tilboðum
Við sendum frítt heim
í öll sveitarfélög á Íslandi!
Þekking • Þjónustawww.innlit.is