Morgunblaðið - 28.03.2013, Blaðsíða 24

FRÉTTASKÝRING
Heimir Snær Guðmundsson
heimirs@mbl.is
H
eklugos eru misstór en
eins og þau hafa verið
síðustu áratugi þá
stafar fólki ekki mikil
hætta af Heklugosi
nema það sé uppi á fjallinu. Hins-
vegar er það þannig að ef öskufall
verður í byggð eða á grónu landi þá
gæti því fylgt flúormengun,“ segir
Magnús Tumi Guðmundsson, pró-
fessor við Jarðvísindastofnun Há-
skólans, spurður um hættu samfara
Heklugosi.
„Ef við gerum ráð fyrir að gjósku-
fall yrði nákvæmlega á þessum árs-
tíma í lok mars, þá væru vandamál
vegna mögulegrar flúoreitrunar í
búfé minni en að vori eða sumri. Við
þær aðstæður þyrfti að taka skepnur
inn enda er Heklugjóska mjög eitruð,
t.d. drápust 8.000 fjár í Húnavatns-
sýslu vegna eitrunar í gosinu 1970. Þó
var öskufall ekki sérstaklega mikið
þá,“ segir Magnús Tumi. Hann bætir
við að líkur séu á því að gjóska yrði
mjög lítil samanborið við Eyjafjalla-
jökulsgosið. Í síðasta Heklugosi hafi
magn gjósku aðeins verið um 4% af
því sem upp kom í Eyjafjallajökli.
Miðað við síðustu Heklugos væri lík-
legt að gjóska myndi aðeins falla
fyrstu klukkustundir goss. Síðan færi
það eftir vindátt og árstíma hver
áhrifin yrðu á búfénað.
Þýðir aðeins meira eftirlit
Óvissustigi almannavarna var lýst
yfir vegna jarðhræringa í Heklu á
þriðjudag en þá hafði Veðurstofan
upplýst almannavarnadeild ríkislög-
reglustjóra um óvenjulegar jarð-
hræringar í Heklu. Með óvissustigi er
eftirlit með atburðarás aukið og er
hluti af verkferlum í skipulagi al-
mannavarna til að tryggja formleg
samskipti og upplýsingagjöf. Und-
anfarnar tvær vikur hafa átta skjálft-
ar mælst við Heklu. Engar kviku-
hreyfingar hafa þó mælst. Magnús
Tumi segir jarðskjálftana afskaplega
litla. Hinsvegar sé skjálftavirkni við
Heklu vanalega mjög lítil og því hafi
þessi hrina smáskjálfta orðið til þess
að ákveðið hafi verið að lýsa yfir
óvissustigi.
„Óvissustig er aðeins yfirlýsing um
að nú fylgjast eftirlitsstofnanir eins
og Veðurstofan mjög náið með Heklu
því þar er aðeins meiri skjálftavirkni,
auk þess sem Almannavarnir og lög-
regla vita af stöðunni og vara fólk við
að vera á ferðinni á fjallinu. Það felst
ekkert meira í óvissustiginu, mik-
ilvægt er að fólk viti það. Þetta er allt
annað stig en það að menn sjái merki
um að þarna sé gos að hefjast á næstu
klukkustundum,“ segir Magnús. Í til-
kynningu frá Almannavörnum í gær
var því lýst yfir að óvissustig vegna
Heklu væri enn í gildi og að óbreyttu
yrði staðan endurmetin í næstu viku.
Mörgum eru í fersku minni áhrif
öskunnar úr Eyjafjallajökli og Gríms-
vötnum á flugumferð í Evrópu. „Í
byrjun eru Heklugos yfirleitt
sprengigos en það stendur yfirleitt
mjög stutt. Í þeim gosum sem komið
hafa frá 1970 hefur sprengigosið ver-
ið afstaðið eftir um tvær klukku-
stundir, þá tekur við hraungos. Flug-
umferð yrði lokað á því svæði sem
gjóska færi um, vindáttirnar hafa
áhrif á það hve áhrifin á flugumferð
yrðu mikil. Truflunin á flugumferð
myndi vara til þess að gera stutt,“
segir Magnús Tumi. Hann bætir við
að gjóskan yrði mun minni en t.d. úr
Eyjafjallajökli, áhrif þess goss hafi
ekki síst falist í hversu lengi gosið þar
stóð. Að lokum nefnir Magnús Tumi
að reglum um gjóskumagn og flug-
umferð hafi verið breytt. Sambæri-
legt gos og varð í Eyjafjallajökli árið
2011 myndi ekki leiða af sér jafn-
víðtækar takmarkanir á flugumferð í
dag.
Væntanlega mun
minni áhrif á flug
Morgunblaðið/RAX
Gos Óvissustigi hefur verið lýst yfir og mun það væntanlega standa fram
yfir páska. Það þýðir að eftirlitsaðilar munu fylgjast náið með stöðu mála.
24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MARS 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Gjáin á millivilja lands-manna og
stjórnvalda var
orðin slík að í upp-
hafi árs ákváðu
leiðtogar stjórn-
arflokkanna „að koma aðild-
arferlinu í var fyrir kosningar“
eins og það var orðað. Sett var
upp leikrit til að hindra að við-
ræðunum yrði slitið og þær eru
svo látnar malla áfram á bak
við tjöldin og aðlögun Íslands
að Evrópusambandinu mallar
með í vari fyrir kjósendum.
Þessi gjá á milli forystu-
manna stjórnarflokkanna og
annarra landsmanna hefur
reynst skaðleg og komið í veg
fyrir eðlilega forgangsröðun.
En gjáin finnst víðar.
Á nýlegu iðnþingi talaði for-
maður Samtaka iðnaðarins um
mikilvægi áframhaldandi við-
ræðna um aðild að ESB og fór
ekki leynt með áhuga sinn á að-
ild að sambandinu. Þessar
áherslur formannsins eru mjög
á skjön við vilja almennra fé-
laga í Samtökum iðnaðarins
samkvæmt nýjustu könnun
sem samtökin létu gera fyrir
sig.
Í könnuninni kemur fram að
mun fleiri félagar eru andvígir
aðild að ESB en þeir sem eru
hlynntir, en það sem meira er,
þegar félagar eru spurðir út í
hvaða mál þeir telja mikilvæg-
ust eru Evrópumálin ekki of-
arlega á blaði. Þau eru reyndar
í neðsta sæti af átján mála-
flokkum sem spurt var um.
Félagsmenn í
Samtökum iðn-
aðarins leggja
mesta áherslu á
ýmiskonar mennta-
mál og á vaxta- og
peningamál, ríkis-
fjármál og skatta- og vinnu-
markaðsmál. Þeir vita sem er
að horft til framtíðar skiptir
máli að nægt framboð verði af
vel menntuðu fólki á þeim svið-
um sem atvinnulífið kallar eft-
ir. Ennfremur skiptir máli að
umgjörð atvinnulífsins sé hag-
stæð, þar með talið að skattar
séu hóflegir og að festa sé í
fjármálum ríkisins. Það að sóa
tímanum í að sækja um aðild að
Evrópusambandinu, sem lítill
minnihluti vill að Ísland gerist
aðili að, telja félagsmenn hins
vegar skiljanlega að sé ekki
mikilvægt.
Á næstu mánuðum og miss-
erum er nauðsynlegt að þeim
kröftum sem standa til boða í
þjóðfélaginu, jafnt hjá hinu op-
inbera sem í einkageiranum, sé
beint í réttar áttir. Ísland þarf
að losa sig út úr aðlögunarferl-
inu og fara að einbeita sér að
því að bæta lífskjörin. Ábend-
ing félagsmanna í Samtökum
iðnaðarins um hvar áhersl-
urnar eigi að liggja er mik-
ilvægt innlegg í mörkun þeirr-
ar stefnu sem fylgja þarf í
næstu framtíð. Vonandi áttar
forysta samtakanna sig á að
farsælast væri að hún beitti sér
fyrir áherslum félagsmanna en
ekki einhverjum öðrum og lak-
ari.
Evrópumálin eru
veigaminnst í hug-
um almennra félaga
Samtaka iðnaðarins}
Réttu áherslurnar
Nú er um mán-uður til
kosninga og eftir
páska og allt of
langt þinghald má
segja að kosninga-
baráttan geti haf-
ist fyrir alvöru. Verði úrslit
kosninganna á þá leið sem
könnunin, sem Félagsvís-
indastofnun Háskóla Íslands
gerði fyrir Morgunblaðið og
birt er í blaðinu í dag, gefur
til kynna er óhætt að segja að
mikil umskipti verði í stjórn-
málunum.
Í kosningunum 2009 fengu
núverandi stjórnarflokkar
samtals yfir helming atkvæða
en hafa samkvæmt könn-
uninni misst þrjá af hverjum
fimm kjósendum sínum. Sé
Björt framtíð talin með, sem
er ekki óeðlilegt þar sem hún
er í raun útibú frá Samfylk-
ingunni, hafa stjórnarflokk-
arnir misst tvo af hverjum
fimm kjósendum sínum.
Annað sem athygli vekur er
að samkvæmt könnuninni hef-
ur Framsóknarflokkurinn
næstum tvöfaldað
fylgi sitt frá kosn-
ingum, sem er
mikill árangur og
sætti tíðindum ef
flokkurinn næði
slíku fylgi í kosn-
ingum.
Mælingin á fylgi við Sjálf-
stæðisflokkinn sætir minni
tíðindum enda hefur hann
sveiflast minna frá kosningum
en Samfylking, VG og Fram-
sóknarflokkur. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur að vísu
samkvæmt þessari könnun
heldur aukið fylgi sitt frá
kosningum, en sú aukning er
án efa minni en stuðnings-
menn hans vonast eftir að sjá
upp úr kjörkössunum.
Á heildina litið má segja að
könnunin sýni miklar svipt-
ingar í íslenskum stjórn-
málum þar sem fylgið hrynur
af stjórnarliðum og safnast
fyrir hjá stjórnarandstöðunni.
Þegar mið er tekið af árang-
ursleysi ríkisstjórnarinnar er
sú þróun bæði skiljanleg og
sanngjörn.
Stjórnarflokkarnir
hafa mátt þola verð-
skuldað fylgistap
á kjörtímabilinu}
Umskipti í stjórnmálunum
Þ
ingmenn hafa ekki gefið sér tíma til
að sinna kosningabaráttunni að
nokkru ráði, sem er örlát þjónusta
við Framsóknarflokkinn. Sá flokk-
ur hefur á skömmum tíma náð
undraverðum árangri án þess að hafa þurft að
útskýra stefnumál sín í smáatriðum. Fram-
sóknarflokkurinn hefur náð þessum árangri
með því að gefa þjóðinni von um betri tíma.
Kjósendum finnst flestum engin sérstök þörf á
því að flokkurinn útskýri nákvæmlega útfærsl-
una á þessum kjarabótum. Aðalatriðið í huga
kjósenda er að þarna er flokkur sem heitir því
að breyta hlutum til hins betra. Það er nú ein-
mitt það sem stjórnmálaflokkar eiga að leitast
við að gera. Aðrir flokkar, sem eitthvert vægi
hafa í íslensku samfélagi, hafa ekki séð ástæðu
til að bjóða kjósendum upp á von um betri tíma.
Reyndar eru stefnumál þessara flokka furðu óljós og
deyfðarleg.
Engin bjartsýni felst í stefnu Vinstri grænna sem virð-
ist þykja í góðu lagi að boða fremur erfiða tíma fram-
undan. Hver kærir sig um að kjósa flokk sem býður ekki
upp á lausnir?
Samfylkingin boðar betri tíma einhvern tímann en ekki
strax og bara ef þjóðin gengur í Evrópusambandið. Af
hverju að kjósa flokk sem tekst ekki á við vandann sem
blasir við í dag?
Sjálfstæðisflokkurinn boðar skattalækkanir, en það
stefnumál hreyfir ekki nægilega við kjósendum. Það vant-
ar bjartsýni og röggsemi í kosningabaráttu
Sjálfstæðisflokksins. Flokkurinn kemur ekki
fram eins og leiðandi afl í samfélaginu.
Bjartsýni einkennir málflutning Framsókn-
arflokksins. Óraunhæf bjartsýni og loforðin
eru kosningaklám, kann einhver að segja. Sé
svo þarf að sýna fram á það, en það hefur ekki
tekist enn og vafasamt að það takist fyrir
kosningar.
Framsóknarflokkurinn má eiga það að hann
er að boða betri tíð. Er það ekki einmitt hlut-
verk stjórnmálaflokka? Eiga flokkar sem
segja að ekki sé hægt að bæta kjör almennings
eitthvert erindi? Eru þeir ekki bara búnir að
gefast upp?
Kosningabaráttan, sem er reyndar ekki enn
farin af stað, mun að stórum hluta snúast um
kosningaloforð Framsóknarflokksins. Sá
flokkur verður því flokka mest í sviðsljósinu. Það kann ein-
mitt að vinna með flokknum. Formaður flokksins, Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson, er vanur að koma fram í
fjölmiðlum, kemur vel fyrir og virkar staðfastur. Það er
enginn leikur fyrir pólitíska andstæðinga að eiga við hann.
Framsóknarflokkurinn hóf kosningabaráttu á undan
öllum öðrum flokkum og hefur því nokkurt forskot á þá.
Formenn hinna svifaseinu flokka þurfa að sýna verulega
snerpu ætli þeir að rétta hlut flokka sinna. Svo ættu þeir
að íhuga hvort ekki væri rétt að endurskoða kosn-
ingastefnu sem er ekki að skila þeim neinu í skoðana-
könnunum. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Að gefa þjóðinni von
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Samstarfsverkefni um gasmæl-
ingar á tindi Heklu hófst síðasta
sumar. Í síðustu viku flutti þyrla
Landhelgisgæslunnar sérstakan
kofa á tind Heklu sem á að skýla
mælitækjunum. Stefnt var á að
hefja mælingar aftur í byrjun
apríl en um er að ræða svokall-
aðan síritandi gasmæli sem
sendir upplýsingar í gegnum
netið. Richard Yeo, sérfræð-
ingur í mælirekstri hjá Veð-
urstofunni, segir að í ljósi at-
burða síðustu daga verði reynt
að koma mælingum í gang fyrr
og stefnt var að því að koma
mælinum í gang í gærkvöldi.
Mæla gasið
úr Heklu
KOFI Á TINDINUM
Þyrla kemur kofanum á tind Heklu.
Mynd/Veðurstofa Íslands