Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.02.2014, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9.2. 2014
BÓK VIKUNNAR Eldhafið yfir okkur er smásagnasafn
eftir Dag Hjartarson en sögurnar hlutu Nýræktarstyrk
Bókmenntasjóðs.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
S
á er maðurinn II er bók eftir
Jón Þ. Þór sagnfræðing og
geymir æviágrip 360 karla og
kvenna sem settu svip á mann-
kynssöguna frá upphafi til um
1750. Bókin er uppflettibók þar sem ein-
staklingum er raðað eftir staf-
rófsröð. Urður bókafélag gefur
bókina út og hún er til í öllum
helstu bókabúðum.
„Árið 2011 gaf ég út bókina
Sá er maðurinn sem náði frá
1750-2000 og hafði að geyma
æviágrip einstaklinga sem
settu svip á mannkynssög-
una frá 1750-2000. Þeirri
bók var vel tekið og mjög margir, þar á
meðal kennarar og bókasafnsfólk, hvöttu
mig til að taka saman svipaða bók um eldri
tíma og ég vatt mér í það,“ segir Jón Þ.
Þór. „Þessi bók byrjar um 2000 fyrir Krist
á Abraham og nær til 1750 og yngsti mað-
ur sem er í henni er Benjamin Franklin.
Ég reyndi að hafa í bókinni fólk úr öllum
heimshlutum og það reyndist þeim mun erf-
iðara sem lengra líður aftur, það reyndist til
dæmis afar erfitt að finna heimildir um ein-
staklinga frá Afríku og Ameríku og Ástralíu
áður en Evrópumenn komu þangað.“
Hvernig fórstu að því að velja ein-
staklinga í bókina?
„Ég reyndi vitaskuld að byggja á eigin
þekkingu og svo hafði ég erlend rit til hlið-
sjónar en fyrst og fremst mótast valið af
eigin smekk og áhuga. Ég held að engir
tveir höfundar myndu velja alveg eins í rit
eins og þetta. Af þeim ritum sem ég hafði
undir höndum og sumu leyti til hliðsjónar
voru engin tvö rit alveg eins.“
Telurðu að það sé þörf á riti eins og
þessu á tímum þegar fólk leitar sér upplýs-
inga á netinu?
„Það er stundum sagt að allar upplýs-
ingar séu á netinu en sannleikurinn er sá
að margt af því sem ég skoðaði á netinu við
vinnslu þessarar bókar er arfavitlaust og
fullt af villum. Svo er það tilfellið að ef fólk
er með bók eins og þessa við höndina og
þarf að leita að manni og veit hvað hann
heitir þá er miklu fljótlegra að fletta upp í
bókinni en að finna upplýsingar um hann á
netinu. Og auk þess fær lesandinn í bókinni
allar upplýsingarnar á íslensku.“
Áttu þér uppáhaldseinstaklinga frá því
tímabili sem þú fjallar um í þessari bók?
„Ég hef alltaf haft mikið dálæti á Katr-
ínu miklu og Pótemkin. Anna Komnena
sem var keisaradóttir í Konstantínópel, og
stundum hefur verið kölluð fyrsti kvensagn-
fræðingurinn, er líka í uppáhaldi og sömu-
leiðis Þeódóra sem var keisaraynja í Konst-
antínópel. Ég hef alltaf haft mikinn áhuga á
siglingum og landafundum og í bókinni eru
menn eins og Kólumbus, Magellan og kaf-
teinn Cook, en þeir hafa alltaf verið mér
hugstæðir. Sú persóna sem ég hef samt
mest dálæti á er María Magdalena. Það er
mikil dulúð í kringum hana og hún virðist
hafa verið stórbrotin manneskja. Maður fær
afskaplega ljúfa mynd af henni þegar maður
les um hana. Enda er kápumyndin af henni,
ásamt Júlíusi Sesar, Kólumbusi og Katrínu
miklu.“
MARÍA MAGDALENA ER Í UPPÁHALDI HJÁ JÓNI Þ. ÞÓR
Svipmiklir einstaklingar
Ef fólk er með bók eins og þessa við höndina og þarf að leita að manni og veit hvað hann heitir þá
er miklu fljótlegra að fletta upp í bókinni en að finna upplýsingar um hann á netinu, segir Jón Þ Þór.
Morgunblaðið/RAX
SAGNFRÆÐINGURINN JÓN Þ. ÞÓR
ER HÖFUNDUR UPPFLETTIBÓKAR
UM EINSTAKLINGA SEM SETTU SVIP
Á MANNKYNSSÖGUNA FRÁ
UPPHAFI TIL 1750.
Það væri freistandi að nefna bækur Tove Jansson, bæði fyrir börn
og fullorðna, því þar fer saman mikil stílsnilld, dásamlegar myndir og
einhver djúpur sannleikur um lífið og mannlegt eðli. En það er þó
varla hægt, bækurnar eru svo stór hluti af okkar
norrænu menningarvitund að það að segjast halda
upp á múmínálfana er svolítið eins og að segjast
halda upp á súkkulaði: Það væri frekar fréttnæmt að
hafa lesið um þessar elskulegu skepnur án þess að
hafa heillast af þeim.
Enn síður get ég verið svo tilgerðarleg að nefna
Dostojevskí, þó að Glæpur og refsing eigi alltaf
sess í hjarta mínu, meðal annars vegna þess að gælu-
nafnið mitt, Dúnja, er þaðan komið.
En auðvitað er það svo að maður heillast af því sem vel er gert og
þá er ekki ósennilegt að margir aðrir deili skoðun manns. Sögu-
persónur Kristínar Steinsdóttur sitja til dæmis fast í mér og koma
oft upp í hugann. Ég heillast líka iðulega af fjörlegum persónusögum –
ég skynja til dæmis sama neista, á ólíkan hátt, í bókum Einars Kára-
sonar og Isabel Allende. Hinn elskulega Alan Bennett verð ég
líka að hafa með, sem er svo góður í hinu lágstemmda og neyðarlega
og einlæga – á svo dásamlega breskan hátt.
En það sem ég les kannski mest af eru fantasíur. Margt er einnota
afþreying (og ágætt sem slík), en risarnir í fantasíunni eru svo ótrúleg-
ir sagnameistarar: Robin Hobb, Brandon Sanderson, Brent
Weeks – þetta eru höfundar sem ég kaupi allt eftir og hlakka til að
lesa aftur eftir nokkur ár.
Í UPPÁHALDI
ARNDÍS ÞÓRARINSDÓTTIR
DEILDARSTJÓRI
Arndís Þórarinsdóttir, deildarstjóri á Bókasafni Kópavogs, segist lesa
mest af fantasíubókum og þar á hún sína eftirlætishöfunda.
Morgunblaðið/Ómar
Tove Jansson
BÓKSALA JANÚAR 2014
Listinn er tekinn saman af Félagi íslenskra bókaútgefenda
Allar bækur
1 Veisluréttir HagkaupsFriðrika Hjördís Geirsdóttir
2 Heilsudrykkir HildarHildur Halldórsdóttir
3 LKL2 : lágkolvetnalífsstíllinnGunnar Már Sigfússon
4 SandmaðurinnLars Kepler
5 Heilsuréttir HagkaupsSólveig Eiríksdóttir
6 Nýir heilsuréttir fjölskyldunnBerglind Sigmarsdóttir
7 Brauð & eftirréttir KristuMaría Krista Hreiðarsdóttir
8 Gestgjafinn - Bestu uppskriftirnar 2013Ýmsir
9 Lágkolvetna lífstíllinnGunnar Már Sigfússon
10 Brauð- og kökubók HagkaupsJói Fel.
Kiljur
1 SandmaðurinnLars Kepler
2 Ólæsinginn sem kunni að reiknaJonas Jonasson
3 HHhHLaurent Binet
4 Maður sem heitir OveFredrik Beckman
5 SjóræninginnJón Gnarr
6 Gröfin á fjallinuHjorth Rosenfeldt
7 Sjálfstætt fólkHalldór Laxness
8 ÚlfshjartaStefán Máni
9 LeðurblakanJo Nesbø
10 SáttmálinnJodi Picoult
Íslensk skáldverk
1 SjóræninginnJón Gnarr
2 Sjálfstætt fólkHalldór Laxness
3 ÚlfshjartaStefán Máni
4 AndköfRagnar Jónasson
5 Egils saga með skýringum
6 Grettis saga með skýringum
7 GrafarþögnArnaldur Indriðason
8 Stúlka með magaÞórunn Erlu- ogValdimarsdóttir
9 Svar við bréfi HelguBergsveinn Birgisson
10 Íslendingaþættir með skýringum