Morgunblaðið - 22.03.2014, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MARS 2014
PÖNTUNARFRESTUR AUGLÝSINGA:
fyrir kl. 16 mánudaginn 31. mars.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
-Meira fyrir lesendur
BRÚÐKAUPSBLAÐIÐ
SÉRBLAÐ
Brúðkaupsblað
Morgunblaðsins
kemur út
föstudaginn
4. apríl
Fatnaður fyrir brúðhjónin,
förðun og hárgreiðsla,
brúðkaupsferðin, veislumatur,
veislusalir og brúðargjafir
meðal efnis í blaðinu.Einstaklega glæsilegt 233,4 m
2 einbýlishús á þremur hæðum með bílskúr við Sólvallagötu 63 í Reykjavík.
Forstofa, hol, tvær stofur, borðstofa og eldhús á aðalhæð. Hol, stórt hjónaherbergi, tvö barnaherbergi og
baðherbergi á efstu hæð. Sérinngangur, hol, tvö herbergi, stórt þvottahús, salerni og geymsla á neðstu hæð.
Húsið hefur fengið gott viðhald og verið mikið endurbætt á vandaðan hátt á undanförnum árum.
Verð kr. 110.000.000.
Allar nánari upplýsingar gefa
Einar Páll Kjærnested, s. 899-5159 og Kjartan Hallgeirsson, s. 824-9093.
Einar Páll Kjærnested,
löggiltur fasteignasali
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali
Sólvallagata 63 - 101 Reykjavík
Færa má gild rök
fyrir því að íslenskir
skipasmiðir 20. aldar-
innar hafi skilað lands-
mönnum merkilegustu
mannvirkjum sem
gjörvöllur iðnaður
landsmanna getur stát-
að af enn þann dag í
dag. Vissulega eru
þetta nokkuð stór orð.
En í þessu sambandi
má rifja upp að frá
u.þ.b. miðri tuttugustu öld og fram
yfir 1980 þróaðist hér tréskipasmíði
samkeppnishæf við það sem best
gerðist í Norður-Evrópu. Nánar til-
tekið í Þýskalandi, Danmörku,
Svíþjóð og Noregi.
Tilefni þessara vangaveltna er að
undirrituðum varð það fagnaðarefni
að í Morgunblaðinu þann 22. febrúar
s.l. var sagt frá því að tekin hefur
verið ákvörðun um að bjarga hinu
sögufræga fiskiskipi Aðalbjörgu RE
5 frá glötun. Það sem meira er, að
um leið voru kynnt áform um að eftir
endurbyggingu skuli finna því ný
verkefni á sjó og þá helst í farþega-
flutningum en ekki inni á safni.
Hverju mannsbarni í landinu má
nú vera ljóst að með úreldingu eikar-
skipaflotans hafa þjóðinni glatast
ómetanleg menningarverðmæti. Við
skulum nota hugtakið strandmenn-
ingarverðmæti en það var til
skamms tíma ekki finnanlegt í okkar
ágæta tungumáli.
Í þessu sambandi er rétt að hafa í
huga að þar er Ísland ekki eitt
Evrópulanda á báti.
Gott fordæmi frá Evrópu
Eikarskipafloti strandríkja Evr-
ópu, hvort heldur talað er um kaup-
skip, herskip eða fiskiskip er að
sjálfsögðu liðinn undir lok. En þar
eins og raunar í Norður-Ameríku
má finna fjölmörg dæmi um viðleitni
þarlendra til að sýna strandmenn-
ingarverðmætum landa sinna
viðeigandi virðingu.
Þing Evrópuráðsins hefur í til-
mælum sínum hvatt til þess að yfir-
völd greiði götu þeirra
sem vilja finna gömlum
tréskipum ný hlutverk.
Með tilmælunum er
vísað til þess að beita
megi ívilnunum frá
regluverki sem gjarnan
tekur mið af nútíma
byggingarefnum og að-
ferðum. Eins hafa sam-
tök eigenda sögulegra
skipa í Evrópu (Euro-
pean Maritime Herit-
age) gefið frá sér sam-
þykkt, Barcelona
Charter, sem fjallar
um varðveislu og viðhald sögulegra
skipa í rekstri. Þar er einnig fjallað
um mikilvægi þess að opinberir að-
ilar vinni með rekstraraðilum til
þess að gerlegt sé að halda sögu-
legum skipum í rekstri.
Færeyingar eiga fimm þilskip
úr eik undir seglum
Til samanburðar getum við tekið
frændur okkar Færeyinga. Þar er
haldið á floti og í nokkrum rekstri
fimm 19. aldar þilskipum undir segl-
um. Við höfum svo notið þeirrar
ánægju að í samvinnu við Faxaflóa-
hafnir hafa þeir komið með eitt sitt
glæsilegasta skip í heimsókn til okk-
ar. Átt er við Vestvard how sem siglt
hefur verið til Reykjavíkur tvívegis
á Hátíð hafsins og á samnorrænu
siglingarhátíðina Sail Húsavík 2011
sigldu þeir kútter Jóhönnu til Húsa-
víkur.
Hér heima hafa einstaklingar þeg-
ar látið til sín taka á þessu sviði.
Árið 1994 tóku eigendur Norður-
siglingar ákvörðun um að gefa einu
íslensku eikarskipi framhaldslíf. Var
þeim ljóst að sofandaháttur okkar
Íslendinga væri, vægt til orða tekið,
vandræðalegur. Hvar eru skútu-
aldar fiskiskip okkar? Sigurfari er,
jú, uppi á kambi á Akranesi í mikilli
niðurníðslu.
En á Húsavík eru nú þegar í eigu
Norðursiglingar þrjár skonnortur,
Skonnortan Haukur, búinn seglum
2002, Skonnortan Hildur, búin segl-
um 2010 og skonnortuna Ópal keypti
Norðursigling fullbúna 2013. Ráð-
gert er að vorið 2014 verði hún drifin
áfram af rafmagnsmótor sem getur
fengið orkuna ýmist af landi, þá
geymd á rafgeymum um borð, eða
frá seglunum ýmist beint eða gegn-
um rafkerfið. Varaafl verður frá
dieselvél skipsins.
Mótorbátarnir Knörrinn, Bjössi
Sör, Garðar og Náttfari eru auk
skonnortanna í fullri notkun í hvala-
skoðun frá Húsavík, daglega frá vori
og fram eftir hausti.
Það að Norðursigling skuli nú
vera með sjö eikarskip í rekstri
byggist á því að eigendur félagsins
hafa skapað þeim rekstrargrundvöll
með hvalaskoðun frá Húsavík en
einnig fjölbreyttri náttúruupplifun á
skonnortunum þrem.
Fleiri hafa svo fylgt í kjölfarið
víðsvegar um landið og er það vel.
Við skulum gera okkur grein fyrir
að hér má engan tíma missa.
Nú er svo komið að opinberir að-
ilar verða að koma með markvissum
hætti að varðveislu þessara menn-
ingarverðmæta. En til að svo megi
verða er nauðsynlegt að gera þeim
þætti iðnmenntunar kleift í sam-
vinnu við íslenskar skipasmíða-
stöðvar að útskrifa skipasmiði á ný.
Í um það bil eitt ár hefur verið að
störfum hópur áhugafólks á Akur-
eyri og Húsavík, sú vinna teygir
anga sína til Ísafjarðar og Siglu-
fjarðar. Viðfangsefni hópsins er að
tryggja að í landinu haldist þekking
og verkkunnátta á tréskipasmíði og
viðhaldi þeirra.
Því verður varla á móti mælt að
hæstum hæðum náði tréskipasmíðin
á Akureyri. Þannig var að upp úr
miðri 20. öldinni tók að þróast hratt
þessi merkilega iðngrein á Akureyri.
Vart þarf þó að taka það fram að tré-
skip voru smíðuð í mörgum öðrum
bæjum á sama tíma. Þegar mest var
um að vera á Akureyri voru sam-
tímis starfræktar þar 5 skipa-
smíðastöðvar. Láta mun nærri að
skipasmiðir, lærlingar þeirra, verka-
menn, járniðnaðarmenn og rafvirkj-
ar sem þurftu að koma að þessum
smíðum hafi verið í kringum 400
manns. Fyrir atvinnulíf bæjarins var
þessi starfsemi því mjög mikilvæg.
En svo vill nú til að enn er til stað-
ar þar mikil þekking á þessu sviði.
Þar er átt við Slippinn sem er í dag
öflugt þjónustufyrirtæki við útgerð.
Hjá Slippnum eru enn þann dag í
dag fjórir tréskipasmiðir og þótt
komnir séu af léttasta skeiði vefst
ekki fyrir þeim að skipta um planka í
stórum sem smáum eikarbátum auk
annars nauðsynlegs viðhalds þeirra.
Yfirmenn og eigendur Slippsins hafa
lýst sig reiðubúna til að taka nema í
greininni á samning, í samvinnu við
Menntamálaráðuneytið. Þegar á allt
er litið sýnist því undirrituðum að á
Akureyri séu ákjósanlegar aðstæður
til að tryggja að þekking á viðhaldi,
endurbyggingu og þess vegna smíði
tréskipa líði ekki undir lok í landinu.
Vilji er allt sem þarf
Til að styðja viðleitni þá sem til
staðar er í landinu, um að gefa fleiri
tréskipum framhaldslíf, þarf stuðn-
ing bæjaryfirvalda á Akureyri og ís-
lenskra stjórnvalda. Vilji þessara
aðila er allt sem þarf.
Gamli slippurinn á Akureyri er
ákjósanlegt athafnasvæði starfsem-
innar. Auk Aðalbjargar og kútters
Sigurfara eru þó nokkur skip á bið-
lista eftir aðhlynningu. Tvímæla-
laust er ástæða til að nefna þar
Maríu Júlíu sem nú liggur í Ísafjarð-
arhöfn. Björgunarskipið María Júlía
var keypt fyrir söfnunarfé frá Vest-
firðingum og láta mun nærri að
áhöfn hennar hafi bjargað 200
mannslífum í gegn um tíð hennar á
Íslandsmiðum sem björgunar- og
varðskip.
Lagt er til að bæjaryfirvöld á
Akureyri og íslensk stjórnvöld legg-
ist nú hraustlega á árar með þeim
sem vilja tryggja að tréskipa-
smíðaþekkingin líði ekki undir lok á
Íslandi.
Varðveitum eikar-
skipin lifandi
Eftir Hörð
Sigurbjarnarson
»Nú er svo komið að
opinberir aðilar
verða að koma með
markvissum hætti að
varðveislu þessara
menningarverðmæta.
Hörður
Sigurbjarnarson
Höfundur er skipstjóri og
einn af stofnendum Norðursiglingar
á Húsavík.
Skonnortan Ópal undir fullum seglum við Grænland, en Norðursigling keypti bátinn fullbúinn árið 2013.