Stígandi - 01.10.1943, Síða 53

STÍGANDI
BRÉF
115
liafi ekki verið orðið eins hug-tamt og honum hefði hlotið að vera
það, ef hann hefði sjálfur tekið það úr forn-málinu og veitt því
þessa nýju og veglegu merking. Því verður og naumast neitað, að
líklegra er, að lærðum norrænumanni, sem sökum stöðu sinnar
og starfs hlaut jafnan að hafa hugann við forntungu vora, væri
fornyrðið síma (eða sími) tiltækara heldur en manni, sem aldrei
lagði sérstaka stund á norræna málfræði, þótt hann hefði fágætt
vald á íslenzku máli, væri þar geysi-auðugur að orðum og orð-
tækjum.
Pálmi Pálsson hafði orð á því við mig, að þessi þýðingartilraun
liefði heppnazt vel, þetta ný-yrði fljótt orðið sigursælt. í fornmál-
inu er mynd orðsins yfirleitt hvorugkyns, síma (flt. símu, veikrar
beygingar, sem auga), en finnst þó karlkvns í samsetningum (t. d.
„varrsími"), eins og þér vitið. Slíkt var Pálma Pálssyni vitanlega
kunnugt. Ég þykist muna, að hann minntist á það við mig, að sér
liefði virzt það orðinu vænlegra til sigurs og gengis, að hafa það
karlkyns, er það var tekið upp í mál vort í nýrri merkingu. Með
Jdví kynferði myndi almenningi þykja orðið viðfelldnara, dælla
viðfangs, fara betur í munni og máli en hvorugkynsmynd þess.
Orðið sími er, sem fyrr er gefið í skyn, haglega gert, stutt, þjált
og mjúkt, „hljómþýtt", eins og Björn Jónsson segir. Þótt þess
gæti lítið í orðasæg máls vors, er það ein gersemi vorrar öldnu og
tignu tungu. Það eykur trú vora á mátt hennar til að tákna ný
liugtök, ný menningar-tæki, nýjar hugsanirogsálrænblæbrigði,er
það tókst jafn-snoturlega að koma hinu erlenda menningarorði
Telegraf í al-íslenzkan búning og orðið sími ber vitni um. Sjálfum
Jónasi Hallgrímssyni hefði ekki tekizt betur þýðingin á því heldur
en sýslunga hans, Pálma Pálssyni, lieppnaðist hún. Það verður,
rneira að segja, að teljast alls-óvíst, að skáldinu hefði hugkvæmzt
þetta fornyrði, ef hann hefði ekki, að minnsta kosti einhvern
tíma, notið leiðsagnar þvílíkra steingervinga,stirfinnaogtyrfinna
í meðferð stíls og máls, sem norrænna málfræðinga, til að mynda
frænda síns, Hallgríms Schevings, og vinar síns, Konráðs Gísla-
sonar. Orðið sýnir, að í fornum fjörugróðri tungu vorrar má enn
finna lífræn orð, sem láta má merkja sitt hvað, er menning og
tækni vorra daga þarfnast heita á.
Pálma Pálssyni var einlæglega annt um hreinleik íslenzkrar
tungu, og vel sé honum fyrir það. Þessi hávaðalausi fróðleiks-
rnaður var, í kyrrþey, langan aldur sí-rannsakandi, hvað teljast
mætti góð og gild íslenzka, hvað væri rangmæli og málleysur,
8*