Læknablaðið - 15.05.2000, Blaðsíða 59

UMRÆÐA & FRETTIR / LÆKNAR I VANDA
mikið gert úr þessu og að það sé hluti af afneitun-
inni sem er einn af grundvallarþáttum sjúkdóms-
ins. Að menn séu að koma sér undan því að takast
á við vandann. Það er nú svo að frá fyrstu tíð hafa
menn úr öllum starfsstéttum samfélagsins frá emb-
ættismönnum í efstu stöðum til verkamanna verið
saman í meðferð og á AA-fundum og við höfum
verið laus við alla stéttaskiptingu á þessu sviði.
Það hefur samt þótt ástæða til hér á landi sem víð-
ar að hafa aukalega sérstaka AA-fundi fyrir lækna.
Þetta á líka við um fleiri starfshópa, til dæmis flug-
menn. Það hefur þótt óvarlegt að skurðlæknar eða
flugstjórar séu að tala um það á almennum AA-
fundum hvers fullir eða timbraðir þeir voru nú í
þessari eða hinni aðgerðinni eða í lendingu með
300 farþega. A fundinum situr svo fólk sem er að
fara í aðgerð eða flugferð daginn eftir. Þetta eru
samt hlutir sem menn þurfa að horfast í augu við
og tala um og þá koma litlir fagfundir sér vel. í
Domus Medica eru mánaðarlega fundir fyrir
lækna og læknanema síðasta fimmtudag í hverjum
mánuði klukkan fimm.“
- En hvað geta kollegar gert sem verða vitni að
því að hlutirnir eru að fara úr böndunum?
„Þeir hafa ekki haft nein úrræði. Það hefur ekki
verið til neitt aðgengilegt öryggisnet og enginn að-
ili sem við höfum getað snúið okkur til nema þá til
landlæknis. Og þegar leitað er til hans er það yfir-
leitt í formi kæru eða klögumála. Vissulega geta
menn tjáð honum áhyggjur sínar af einhverjum
kollega sem á í vanda en þetta úrræði hefur ekki
virkað sem skyldi. Ég held að vandamálið sé fólgið
í því að viðbrögð landlæknisembættisins hafa
lengst af einkennst af vinsemd og umhyggju sem
er vel, en líka af óhóflegu umburðarlyndi sem í
raun er ekki stuðningur þegar allt kemur til alls.
Afleiðingin hefur í allt of mörgum tilvikum ver-
ið sú að fjölmargir góðir kollegar hafa komist upp
með að vera við störf þótt vandi þeirra hafi verið
orðinn mjög áberandi og um hann talað meðal
sjúklinga og úti í bæ. Það er alltaf verið að gefa
mönnum tækifæri sem er í sjálfu sér gott. En raun-
verulegur stuðningur við menn sem lenda í þess-
um vanda er að taka nógu snemma í taumana,
svipta menn tímabundið leyfi til starfa þegar það á
við, krefjast þess að þeir taki á sínum málum og
fylgja því eftir að þeir geri það.“
Læknar í áhættuhópi
- Eru menn ekki feimnir við að segja til kollega ef
þeir verða varir við að hann á í vanda?
„Jú, menn hlaupa ekki til í þessum málum.
Flestir eru eins og hverjir aðrir aðstandendur við-
komandi og taka þátt í afneituninni. Fólk spyr sig
hvort það sé nú hlutverk þeirra að tala við land-
lækni, það hljóti einhver annar að gera það.
Astæðan fyrir því að menn eru ekki fljótir til er
líka sú að það vantar opna umræðu um þessi mál.
Læknafélögin þurfa sjálf að taka á þessu sem
menn eru að reyna með leyninefndinni sem ég
kallaði svo. (Sjá grein á spássíu.)
Við getum litið til fyrirmynda hjá öðrum þjóð-
um. Læknar á Norðurlöndum hafa nýverið komið
á fót neti kollega sem eru í viðbragðsstöðu, veita
mönnum ráðgjöf, ræða við þá og grípa inn í eftir
því sem við á. Slíkar nefndir hafa lengi verið starf-
andi í Bretlandi og Bandaríkjunum. Að mínu mati
er nauðsynlegt að þessar nefndir hafi ákveðið vald
sem þau þurfa vonandi sem minnst að beita en þó
þannig að læknum sé ljóst að nefndin geti gert
ráðstafanir til að kippa mönnum tímabundið út úr
starfi meðan þeir eru að vinna í sínum málum.“
- Er áfengis- og vímuefnaneysla lækna umtals-
vert vandamál?
„Já, það hafa tugir lækna leitað sér meðferðar á
Vogi og Teigi, og vísast ekki minni hópur til við-
bótar sem þyrfti á því að halda. Við vitum að
áfengis- og vímuefnaneysla er útbreidd í samfélag-
inu og einnig að læknar eru í áhættuhópi eins og
sumar aðrar heilbrigðisstéttir. Það er ekki mikið
talað um þetta opinberlega en ef þú talar við
lækna einslega þá þekkja flestir þeirra ákveðin
dæmi um vinnufélaga sem eru að störfum þótt þeir
eigi í umtalsverðum vanda og ættu alls ekki að
vera við lækningar."
Þörf á öryggisneti
- Hvernig ætti Læknafélagið að taka á þessum vanda?
„Ég vildi óska þess að Læknafélagið tæki frum-
kvæði og kæmi á samstarfi við landlæknisembætt-
ið um að setja á laggirnar öryggisnet fyrir lækna
sem næði um allt land. Læknar hefðu það þá alveg
á hreinu hvert þeir ættu að snúa sér ef þeir hafa
áhyggjur af sjálfum sér eða öðrum. Að sjálfsögðu
þyrfti að ríkja alger trúnaður í samskiptum þeirra
við netið, menn nytu nafnleyndar hvort sem þeir
væru að ræða um sjálfa sig eða aðra.
I rauninni er það undarlegt að við skulum vera
svona aftarlega á merinni hvað varðar úrræði og
ráðgjöf fyrir lækna í samanburði við lækna í öðr-
um löndum þegar haft er í huga að meðferðarúr-
ræðin sem almenningi standa til boða hér á landi
eru miklu meiri og betri en til dæmis á Norður-
löndunum.
Það er ægilegt að horfa upp á menn halda áfram
að hjakka í sama farinu árum og jafnvel áratugum
saman án þess að á málinu sé tekið. Þetta er vandi
sem hægt er að taka á, við höfum úrræði og getum
í langflestum tilvikum leyst vandann. Þess vegna
er svo ömurlegt að horfa upp á menn drabbast
niður án þess að nokkuð sé að gert,“ sagði Sveinn
Rúnar Hauksson.
-ÞH
Stuðningshópur
lækna
Halldóra Ólafs-
dóttir geðlæknir var
kosin formaður stuðn-
ingshóps lækna á aðal-
fundi LI síðastliðið
haust en fyrir í hópnum
voru Sverrir Bergmann
og Gestur Þorgeirsson.
Halldóra segir að þessi
hópur hafi fyrst verið
kosinn fyrir nokkrum
árum en lítið starfað. Nú
eru þau byrjuð og hafa
fengið nokkur erindi.
Læknar sem eiga í vanda
geta leitað til hópsins
eftir ráðum og stuðningi
en hópurinn tekur ekki
að sér meðferð. „Við
höfum ekkert vald held-
ur reynum að veita koll-
egum okkar stuðning,“
segir Halldóra og bætir
því við að stuðningurinn
sé ekki einskorðaður við
ofneysluvanda heldur
hvers kyns persónuleg-
an vanda sem læknar
rata í. Til dæmis hafa
læknar leitað til hópsins
vegna samstarfserfið-
leika á vinnustað.
(Sjá nœstu síða.)
Læknablaðið 2000/86 377