Læknablaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREINAR / SKYNDIDAUÐI UTAN SPÍTALA
Skyndidauði utan spítala á
Reykj avíkursvæðinu árin 1987 til 1999 af
öðrum ástæðum en hjartasjúkdómum
Ágrip
Sigurður Marelsson,
Gestur Þorgeirsson
Slysa- og bráðasvið
Landspítala Fossvogi.
Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Gestur Þorgeirsson, slysa- og
bráðasviði Landspítala
Fossvogi, 108 Reykjavík. Sími:
525 1000; bréfasími: 525 1552;
netfang:
gesturth@landspitali.is
Lykilorð: skyndidauði af öðrum
ásíœðum en hjartasjúkdómum,
innri ogytri orsakir, sjálfsvig.
Tilgangur: Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna sérstaklega þau tilfelli skyndidauða utan
sjúkrahúsa á Reykjavíkursvæðinu, sem hafa orðið af
öðrum ástæðum en hjartasjúkdómum síðustu 13 ár,
frá 1. janúar 1987 til 31. desember 1999.
Efniviður og aðferðir: Læknar neyðarbflsins hafa
haldið nákvæmar skrár yfir öll tilfelli skyndidauða
sem hafa tekið mið af alþjóðlegu skráningarkerfi,
Utsteinstaðlinum. Tilfellum var skipt í tvo megin-
flokka, það er tilfelli sem urðu vegna ytri ástæðna
annars vegar og innri ástæðna hins vegar. Til ytri
ástæðna töldust sjálfsvíg, lyfjaeitranir, áverkar,
drukknanir og tilfelli rakin til köfnunar.
Til innri ástæðna töldust einkum ýmiss konar
blæðingar, súrefnisþurrð, vöggudauði og ýmsir sjúk-
dómar aðrir en hjartasjúkdómar.
Niðurstöður: Af 738 tilfellum voru 140 eða 19%
talin vera skyndidauði af öðrum ástæðum en hjarta-
sjúkdómum. Níutíu og tvö tilfelli af 140 eða 66%
reyndust hafa orðið vegna ytri ástæðna. Innri ástæður
voru greindar í 48 (34%) tilfellum.
Meðalaldur var 46 ár (staðalfrávik (standard
deviation, SD): 24,3 ár). Karlar voru 85 af 140 (61%)
og konur 55 (39%). Meðalútkallstími var fimm mín-
útur. Af 140 einstaklingum náðu einungis níu (6%)
að lifa áfallið af, þar af fjórir sem voru nær drukkn-
aðir, fjórir nær kafnaðir og einn eftir „lyfjaeitrun“.
Alyktanir: I þessari rannsókn var Utsteinstaðli
fylgt við birtingu niðurstaðna og eru því lyfjaeitranir
og sjálfsvíg ekki flokkuð saman. Svo virðist þó sem
flest ef ekki öll tilfelli lyfjaeitrana hafi verið í sjálfs-
vígstilgangi. Að undanskildum hjartasjúkdómum
voru lyfjaeitranir og sjálfsvíg samanlagt algengustu
ástæður skyndidauða utan spítala í þeim tilvikum
sem áhöfn neyðarbfls var kölluð til. Árangur af
endurlífgunartilraunum er mun lakari þegar ástæða
skyndidauða er önnur en hjartasjúkdómur. Hlutfalls-
lega flestir lifðu af þegar um „köfnunar-“ eða
„drukknunartilfelli" var að ræða.
Inngangur
í áhöfn neyðarbílsins er einn deildarlæknir og tveir
sérhæfðir sjúkraflutningamenn og fylgja þeir leið-
beiningum Ameríska hjartafélagsins (American
Heart Association) og Evrópska endurlífgunarráðs-
ins (European Resuscitation Council) um sérhæfða
endurlífgun. Læknar neyðarbflsins hafa haldið ná-
ENGLISH SUMMARY
Marelsson S, Þorgeirsson G
Sudden noncardiac arrest out-of-hospital in the
Reykjavík area 1987-1999
Læknablaðið 2001; 87: 973-8
Purpose: The purpose of this investigation was to study
specifically those cases of sudden death out-of-hospital in
the Reykjavik area that were due to non-cardiac causes
the last 13 years, from January 1987 to December 31,
1999.
Material and methods: The doctors of the emergency
ambulance have kept detailed files for all cases of sudden
death according to international system of documentation,
the Utstein protocol. The cases were divided into two
major groups, i.e. on one hand cases due to outer causes
and on the other hand cases due to inner causes. Outer
causes included suicide, intoxication by drugs, trauma,
drowning and cases due to asphyxia. Inner causes
included various types of bleeding, hypoxia, cot death and
various diseases other than heart disease.
Results: From 738 cases 140 or 19% were thought to be
due to sudden non-cardiac death. Ninety-two cases of
those 140 or 66% were due to outer causes. Inner causes
were diagnosed in 48 (34%) cases.
Mean age was 46 years (standard deviation, SD: 24.3
years). Men were 85 of the 140 cases (61 %) and women
55 (39%). Mean response time was five minutes. Of the
140 individuals only nine (6%) survived, of those four had
sustained near-drowning, four near suffocation and one
drug intoxication.
Conclusions: In this study the data were reported in
accordance with the Utstein protocol and therefore drug
intoxication and suicide are not grouped together.
However, most if not all cases of drug intoxication appear
to have occurred in an attempt of suicide. Except for
cardiac disease drug intoxication and suicides were
together the most common causes of sudden death out-
of-hospital in those instances attended by the crew of the
emergency ambulance. The results of resuscitation
attempts are much worse when the cause for sudden
death is non-cardiac. Survival was relatively best in cases
of “suffocation” or “drowning”.
Key words: sudden non-cardiac arrest, inner and outer
cause, suicide.
Correspondence: Gestur Þorgeirsson. E-mail:
gesturth@landspitali.is
kvæmar skrár um öll tilfelli skyndidauða utan sjúkra-
húsa á Reykjavíkursvæðinu og nágrenni þess. Skrán-
Læknablaðið 2001/87 973