Læknablaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / AUGNLÆKNINGAR Á ÍSLANDI / SJÚKRAHÓTEL
augnlækninga hér á landi var hægari en víða annars
staðar og ýmsa þjónustu skorti sem aðeins var unnt
að veita á vegum stofnunar en ekki einstaklinga. Það
skal þó tekið fram í þessu sambandi að í nágranna-
löndum okkar höfðu augndeildir verið starfræktar í
marga áratugi við háskólaspítala og almenn sjúkra-
hús og augndeildir voru víða fyrstu sérdeildir sem
komið var á fót.
Eftir stofnun augndeildarinnar var Landakotsspít-
ali eini spítalinn á landinu sem vistaði augnsjúklinga
auk Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri en þar hafði
augnlæknirinn haft aðstöðu frá því hann settist þar að
árið 1927. Augnlæknar sem höfðu aðstöðu á Landa-
koti þegar augndeildin var stofnuð voru Kristján
Sveinsson, Bergsveinn Ólafsson og Ulfar Þórðarson.
Þeir sem bættust við á hina nýstofnuðu deild voru
augnlæknarnir Guðmundur Björnsson og Hörður
Þorleifsson. Hafði Guðmundur haft aðstöðu á
Sjúkrahúsi Hvítabandsins en Hörður á Sólheimum.
Fyrsti yfirlæknir augndeildarinnar var Bergsveinn
Ólafsson. Hann lét af störfum fyrir aldurs sakir í árs-
lok 1971 en Guðmundur Björnsson tók við af honum
að ósk systur Hildegardis, priorinnu.
Skömmu eftir að augndeildin var stofnuð voru
augnsjúklingar hafðir á gangi 2-B en sá gangur er í
eystri álmu spítalans og var rúmafjöldinn ekki fast-
ákveðinn þó gert hafi verið ráð fyrir 12 rúmum fyrir
augnsjúklinga í byijun. Oft náðu rúmin þó þessari
tölu. Börn 14 ára og yngri voru lögð inn á barna-
deildina. Aðalástæðan fyrir því að að augndeildin
hafði ekki ákveðinn rúmafjölda var sú, að Landakot
hafði bráðaþjónustu á móti Borgarspítala og Land-
spítala og þurfti því að ganga á legupláss augndeild-
arinnar á vaktatímabilunum. Augnskoðunarstofa var
engin þegar starfsemi hófst á deildinni en notast var
við almennu skoðunarstofuna á ganginum. Einu
augnskoðunartækin, sem spítalinn átti voru glerja-
kassi og sjónprófunartafla. Rauflampi af Zeiss gerð
var keyptur af eigendum spítalans skömmu eftir að
deildin tók til starfa. Læknarnir notuðu sín eigin
skurðverkfæri við aðgerðir og eigin rannsóknartæki,
önnur en þau sem að framan greinir. Tveir læknanna
höfðu nýlega fengið Amoils frystitæki sem notað er
við dreraðgerðir og leyfðu þeir öðrum læknum að-
gang að því. Landakotslæknar höfðu engin laun frá
spítalanum heldur fengu þeir greitt fyrir hvert unnið
verk skv. gjaldskrá og hafði sá greiðslumáti tíðkast á
Landakoti frá fyrstu tíð.
Þegar augndeildin tók til starfa var skurðstofa
augnlækna á 1. hæð A, þ.e. í eldri álmu spítalans og
ekki í neinum tengslum við skurðstofuganginn sem
var á 4. hæð í eystri álmu. Systir Elise annaðist
skurðstofuna ein án nokkurrar hjálpar og hafði hún
gert það til fjölda ára. Systir Michaela var yfirhjúkr-
unarkona á legudeildinni á gangi 2-B og var í þeirri
stöðu uns spítalinn var seldur.
Sjúkrahótel gæti leyst vandann
Biðlistar lengjast og hafa ekki verið lengri frá
því að skráning hófst 1987. Að jafnaði bíður fólk allt
að tvö ár eftir aðgerðum. Yfir eitt þúsund manns
bíða eftir bæklunaraðgerðum og um 800 eftir að-
gerðum á almennum skurðdeildum. Eftir endurhæf-
ingu bíða yfir ellefu hundruð manns. Margir bíða
eftir hjartaþræðingu. Hér er átt við tölur frá því í maí
2001. Verulegur hluti þess fólks er vistaður á dýrustu
deildum hátæknisjúkrahúsa, hefur verið sjúkdóms-
greindur og fengið meðferð við hæfi en útskrifast
seint vegna skorts á nægilegri aðstoð heima fyrir eða
hjúkrunarplássum. Þessi ládeyða á greiningar- og
meðferðardeildum veldur miklum erfiðleikum.
* Dvalarkostnaður hvers sjúklings stóreykst því að
hver dagur kostar tugi þúsunda.
* Biðlistar lengjast og biðin veldur sjúklingum
miklum þjáningum.
* Samfélagskostnaður eykst meðal annars vegna
veikindafjarveru og lyfjakostnaðar.
Viðbrögð ráðamanna í heilbrigðisþjónustunni
hafa verið að eyða stórfé í veigamiklar breytingar á
50-70 ára gömlum sjúkrahúsum sem alls ekki voru
byggð til að sinna dag- og göngudeildarþjónustustigi
bráðadeilda í dag. Það skortir því millistigsstofnanir
sem taka við fólki frá bráðadeildum og veita því
stuðning og ummönnum áður en það útskrifast til
síns heima eða á hjúkrunarstofnun.
Landlæknisembættið lagði fram tillögu um sjúkra-
hótel fyrir 10-12 árum. Sjúkrahótel sem gæti í vistað
sjúklinga fyrir brot af kostnaði sem greiddur er fyrir
vistun á bráðadeild. Slík sjúkrahótel eru rekin í öllum
nágrannalöndum okkar, ekki síst í Bandaríkjunum.
Stór hluti sérfræðinga okkar hafa starfað þar um
langa hríð. Ættu þeir því að þekkja vel rekstur
sjúkrahótela.
Lagt er til að læknar og fagaðilar sjúkrahúsa skýri
þessi mál fyrir hagstjórnendum sjúkrastofnana. Ef
vel er staðið að verki má því grynnka á kostnaðartöl-
um og stytta biðlista.
Ólafur Ólafsson
Höfundur er fyrrverandi
landlæknir.
Læknablaðið 2001/87 1015