Læknablaðið - 15.12.2001, Blaðsíða 53

UMRÆÐA & FRETTIR / AUGNLÆKNINGAR A ISLANDI
formleg augndeild ekki sett þar á laggirnar fyrr en
haustið 1969. Fyrir þann tíma var þar einungis að-
staða fyrir augnlækna til þess að annast sjúklinga eins
og á öðrum sjúkrahúsum borgarinnar, sem augn-
læknar höfðu aðgang að. Áður en augndeildin var
stofnuð voru augnsjúklingar á Landakoti á hand-
lækningadeildinni og því dreifðir um spítalann. Það
er ekki fyrr en augndeildin var stofnuð að augnsjúk-
lingar voru hafðir á sama gangi.
Starfsemi á Borgarspítalanum hófst vorið 1968.
Sjúkrahús Hvítabandsins var þá lagt niður og Sól-
heimasjúkrahúsið hætti starfsemi um svipað leyti.
Þegar þessi sjúkrahús voru lögð niður misstu fjórir
augnlæknar spítalaaðstöðu og önnur sjúkrahús í
borginni voru þeim lokuð. Á þeim tíma störfuðu þrír
augnlæknar á Landakoti og höfðu starfað þar í ára-
raðir. Þeir gátu vart sinnt öllu fleiru en sínum eigin
sjúklingum. Þegar það ástand skapaðist að ekki var
unnt að vista nema hluta þeirra augnsjúklinga, sem
þurftu á sjúkrahúsvist að halda, ríkti vandræða-
ástand í þessum efnum. Fóru augnlæknar þá að hug-
leiða hvort ekki væri tímabært að stofna augndeild
við eitthvert sjúkrahús í borginni, sem gæti vistað alla
þá augnsjúklinga, er á spítalavist þurftu að halda og
gæfi jafnframt öllum starfandi augnlæknum, er þess
óskuðu, tækifæri til að annast þar sjúklinga sína. Það
tók rúmt ár að ráða fram úr þessum vanda og þó ekki
nema að takmörkuðu leyti. Nokkrir augnlæknar
stungu upp á því að Sjúkrahús Hvítabandsins, sem þá
var hætt að starfrækja, yrði gert að augnspítala,
göngudeild fyrir augnsjúklinga og notfært til sér-
hæfðrar augnlæknisþjónustu. Það var talin hin mesta
fásinna af ráðamönnum heilbrigðismála.
Augnlæknafélag íslands (stofnað 30. janúar 1966)
boðaði til félagsfundar 4. desember 1968 vegna
sjúkrahúsmálsins. I fundargerð segir: „Af 10 augn-
læknum í Reykjavík hafa aðeins þrír aðstöðu á
spítala og hafa þessir þrír ekki aðstöðu til að taka að
sér allar þær augnaðgerðir, sem gera þarf enda sjálfir
í plásshraki á stundum. Kom fram að ólíklegt væri að
augndeild yrði sett á stofn á Landakotsspítala í ná-
inni framtíð vegna þrengsla. Vitað er að 32 rúm eru
enn laus á Borgarspítala og þar af algjörlega óráð-
stafað 16 rúmum. Samþykkt var að knýja fram að
augndeild yrði stofnuð þar. Ennfremur var samþykkt
án mótmæla, að augnlæknar skyldu ekki ráða sig á
Landakotsspítala að óbreyttum aðstæðum þ.e. fyrr
en raunveruleg augndeild væri til, sem gæti tekið við
sjúklingum frá augnlæknum án persónulegrar
greiðasemi. I ljós kom skýr vilji augnlækna á, að allir
ættu kost á spítalaaðstöðu. Munu augnlæknar standa
saman um þetta nauðsynjamál.“
Næsti fundur í félaginu var 25. febrúar 1969 og
voru sjúkrahúsmálin aðalefni fundarins og í fundar-
gerðinni segir meðal annars; „Formaður tilkynnti að
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur hefði ákveðið að styðja
Landakotsspítala til að opna augndeild og hefði
stjórn Landakotsspítala fallist á það. Þar með var
hugmynd um augndeild á Borgarspítala úr sögunni.
Mun Landakotsspítali geta fallist á að taka 2-3 augn-
lækna til viðbótar þeim, sem fyrir eru, og verða augn-
sjúklingar hafðir á sama stað á sjúkrahúsinu með til-
liti til hjúkrunarliðs og stundunar. Ekki hefur Landa-
kotsspítali gefið ákveðin svör um rúmafjölda handa
augnsjúklingum, en talað hefur verið um 10 -12 rúm,
ef ekki þyrfti að nota þau til annars s.s. á akút vökt-
um. Drógu fundarmenn mjög í efa, að þetta yrði við-
unandi lausn á málinu, sjúkrarúmin of fá og óviss.“
Spítalamálið var enn tekið fyrir í Augnlæknafélaginu
17. apríl 1969 og þar var samþykkt að; „augnlæknar
sæktu um stöður sérfræðinga við væntanlega augn-
deild á Landakotsspítala, þar sem ákveðið mun vera
að augndeildin verði þar formlega stofnuð í sumar á
2. hæð, B gangi. Ekki hefur verið fengið ákveðið svar
um fjölda rúma. Umsóknarfrestur til mafloka. Jafn-
framt skal stjórnin beijast áfram fyrir því að allir
augnlæknar, sem óska, fái skurðaðstöðu á sjúkra-
húsi.“ Augndeild var síðan stofnuð við Landakots-
spítalann sumarið 1969.
Ekki voru allir augnlæknar ánægðir með þessi
málalok. Á fundi í Augnlæknafélaginu 30. desember
1969 segir: „ályktun frá Emil Als um augndeild við
kennsluspítala læknadeildar, sem stofnuð verði við
aðalsjúkrahús landsins eigi síðar en 1971. Var stjórn-
inni falið að endurskoða ályktunina í samráði við
Emil fyrir aðalfund." Á aðalfundinum, sem haldinn
var 24. janúar 1970; „var samþykkt ályktun frá Emil
Als um nauðsyn á augndeild í nánum tengslum við
læknadeild og kennsluspítalaheildina, sem sendast
skyldi stjórnarnefnd ríkisspítalanna, heilbrigðismála-
ráðherra, landlækni og læknadeild háskólans.“ Ráða-
menn Landakotsspítala voru þessu mótfallnir. Um
svipað leyti og augndeildin tók til starfa var háls-, nef-
og eyrnadeild á Borgarspítalanum stofnsett.
Hver er ástæðan fyrir því að formleg augndeild
var ekki sett á stofn við sjúkrahús í Reykjavík fyrr en
í óefni var komið? Ein ástæða fyrir því kann að vera
sú, að augnskurðlækningar til þess tíma kröfðust lítils
tækjakosts. Skurðáhöldum var komið fyrir í lækn-
ingatöskunni og farið með þau á milli aðgerðastaða.
Ennfremur að aðgerðatækni hafi litlum framförum
tekið síðustu áratugina. Nútíma tækni í svæfingum
(intubation) og ný svæfingarlyf voru ný af nálinni,
þegar augndeildin á Landakoti var stofnuð. Slík svæf-
ing og svæfingarlyf eru forsenda þess að unnt sé að
framkvæma vissar skurðaðgerðir á augum, svo sem
skjálgaðgerðir á börnum. Augnlæknar höfðu flestir
aðstöðu á hinum ýmsu sjúkrahúsum borgarinnar og
virðast hafa sætt sig við það enda þótt þeir væru þar
að jafnaði hornrekur og aðstaðan bæði léleg og ónóg.
Vegna skorts á samstarfi augnlækna og áhuga- og
aðgerðaleysis heilbrigðisyfirvalda leiddi að þróun
Læknablaðið 2001/87 1013