Læknablaðið - 15.11.2004, Síða 41

FRÆÐIGREINAR / HEILABILUN ALDRAÐRA
5 - þó nokkur heilabilun Minnistap truflar athafnir
í daglegu lífi en viðkomandi tekur tilsögn. Þarf
daglegt eftirlit og hvatningar, þarf til dæmis tíma
til að aðlagast nýju umhverfi, getur ef til vill ekki
notfært sér öryggistæki (hnappur, sími). Þarf að
minna á matmálstíma.
7 - mikil heilabilun Verulegt minnistap og truflun á
athöfnum daglegs lífs. Tekur ekki tilsögn, getur
týnst.
10 - afar mikil Lítil eða enginn skilningur til dæmis
lítil eða engin hæfni til að láta í ljós eigin þarfir.
Kann að þekkja kunnuleg andlit en getur ekki
viðhaldið mannlegu sambandi. Skilur fátt af því
sem er sagt.
Niðurstöður
Mikill meirihluti þeirra sem undirgengust vistunar-
mat voru með heilabilun á einhverju stigi, eða 76%.
Af þeim sem vistuðust í hjúkrunarrými voru 79%
með heilabilun á einhverju stigi en þar af voru 21%
vistaðra með væga heilabilun.
í töflu II sést að karlar fengu sitt fyrsta vistunarmat
þeim mun yngri eftir því sem heilabilun var meiri,
p<0,01. Stig heilabilunar hafði ekki marktæk áhrif
á það hvenær konur fengu fyrsta vistunarmat ef
undanskildar eru konur með afar mikla heilabilun
en þær fengu sitt fyrsta vistunarmat marktækt yngri
en aðrar konur, p<0,01. Konur voru með örlítið lægri
heildarstig úr vistunarmati við fyrsta vistunarmat
heldur en karlar á öllum stigum heilabilunar.
í töflu III sést að meðalaldur karla við vistun lækk-
aði eftir því sem heilabilun mældist meiri en það sama
átti ekki við um konur, þó með þeirri undantekningu
að konur með afar mikla heilabilun voru yngri en
aðrar konur við vistun, p<0,01. Eftir því sem karlar
mældust með meiri heilabilun því skemur lifðu þeir
eftir vistun, p=0,02. Stig heilabilunar kvenna hafði
engin áhrif á lifun þeirra eftir vistun, p=0,48 (log-rank
leitnipróf). Heildarstig úr vistunarmati voru hærri
eftir því sem heilabilun var meiri hjá báðum kynjum,
p<0,01.
Á mynd I sést biðtími eftir vistun í hjúkrunarrými.
Hjá körlum hafði stig heilabilunar ekki marktæk áhrif
á hversu lengi þeir þurftu að biða eftir vistun, p=0,34.
Reyndar þurftu karlar með afar mikla heilabilun að
bíða lengst, sú niðurstaða er þó ekki marktæk, p=0,17.
Eftir því sem stig heilabilunar var hærra hjá konum
þá þurftu þær að bíða skemur, p=0,03.
Á mynd II sést að eftir því sem heilabilun var meiri
hjá körlum við fyrsta vistunarmat lifðu þeir skemur
og var sá munur á mörkunum að vera marktækur,
p=0,06. Konur lifðu lengur eftir því sem heilabilun
mældist meiri á fyrsta vistunarmati, p=0,01.
í töflu IV sjást afdrif karla eftir fyrsta vistunarmat.
Athyglisvert er að hlutfallslega vistast flestir karlar,
Biótími (dagar)
400 -i
□ Karlar
Stig heilabilunar
Mynd 1. Meðalbiðtími eftir vistun í hjúkrunarrými.
□ Karlar
□ Konur
Mynd 2. Meðallifun eftirfyrsta mat á hjúkrunarþörf
Tafla IV. Afdrif karla eftir fyrsta mat í hjúkrunarþörf.
Stig heilabilunar Fjöldi Dauði f. vistun Vistun Bið
Engin 192 Lok 1. árs 24% 57% 19%
Engin 192 Lok 3. árs 29% 68% 3%
Væg 166 Lok 1. árs 10% 70% 20%
Væg 166 Lok 3. árs 13% 84% 3%
Þó nokkur 248 Lok 1. árs 21% 60% 19%
Þó nokkur 248 Lok 3. árs 26% 71% 3%
Mikil eða afar mikil 187 Lok 1. árs 22% 63% 16%
Mikil eða afar mikil 187 Lok 3. árs 26% 72% 2%
Tafla V. Afdrif kvenna eftir fyrsta mat í hjúkrunarþörf.
Stig heilabilunar Fjöldi Dauöi f. vistun Vistun Biö
Engin 339 Lok 1. árs 19% 55% 27%
Engin 339 Lok 3. árs 23% 69% 8%
Væg 296 Lok 1. árs 15% 59% 26%
Væg 296 Lok 3. árs 22% 72% 6%
Þó nokkur 438 Lok 1. árs 10% 61% 30%
Þó nokkur 428 Lok 3. árs 14% 79% 8%
Mikil eða afar mikil 326 Lok 1. árs 10% 69% 21%
Mikil eða afar mikil 326 Lok 3. árs 14% 82% 4%
sem voru með væga heilabilun, og er munurinn milli
þeirra og annarra karla marktækur, p<0,01.
f töflu V sést að hærra hlutfall kvenna með þó
nokkra, mikla eða afar mikla heilabilun vistast heldur
en konur með væga eða enga heilabilun, p<0,01. Tæp-
lega 82% karla létust eða vistuðust á fyrsta árinu en
samsvarandi hlutfall hjá konum var rúmlega 77%.
Tafla VI gefur upplýsingar um lifun eftir mat í
Læknablaðið 2004/90 769