Læknablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / ÞROSKI FIMM ÁRA FYRIRBURA
8,19, 66). Þessi íslenska fyrirburarannsókn sýndi að
fjórðungur lítilla fyrirbura hefur þroskast vel og er
óaðgreinanlegur frá jafnöldrum sínum. Hins vegar
er frammistaða hópsins í heild slakari en fullburða
samanburðarbarna á helstu þroskaprófum rann-
sóknarinnar, WPPSI-R, TOLD-2P og MAP. Mun-
urinn á hópunum var mestur í skynhreyfiþroska og
verklegum vitsmunaþroska, en minni í málþroska.
Ekki var hægt að greina ákveðið þroskamynstur hjá
fyrirburunum á WPPSI-R og TOLD-2P. Hins vegar
kom fram sérstakt þroskamynstur á MAP sem var
frábrugðið mynstri samanburðarhópsins. Það fólst í
miklum veikleikum í skynjun og samhæfingu hreyf-
inga. Tölfræðilegt samband niðurstaðna þessara
helstu þroskaprófa var í samræmi við það sem búast
mátti við. Meðalfylgni var milli frammistöðu á mál-
hluta WPPSI-R og TOLD-2P og milli verklegs hluta
WPPSI-R og MAP. Fylgni milli málhluta WPPSI-R
og MAP og milli TOLD-2P og MAP var hins vegar
veik. A CBCL spurningalistanum náði hvorugur hóp-
urinn viðmiðunarmörkum matstækisins um frávik, en
munur kom fram milli hópanna, fyrirburum í óhag.
Við fyrstu sýn kom ekki fram það þroskamynstur
á WPPSI-R sem búast mátti við hjá fyrirburum í ljósi
annarra rannsókna, það er að frammistaða á verklega
hluta prófsins væri slakari en á málhlutanum (V<M)
(20,21,28). Hins vegar var frammistaða samanburð-
arhópsins mun betri á verklega hluta WPPSI-R en
þeim mállega, eða tæplega 116 á móti 103. Þetta mis-
vægi bendir til þess að þroskamynstrið V<M í fyrir-
burahópnum sé til staðar en falið bak við almennt
betri frammistöðu íslenskra barna á verklegum hluta
WPPSI-R. Til að athuga hvort tilgátan V<M ætti við
rök að styðjast var reiknuð út mismunartala milli
prófhluta fyrir öll börnin og misvægi milli fyrirbura
og samanburðarbarna skoðað. Skýr munur (p=0,004)
kom fram þegar hóparnir voru bornir sarnan sem
rennir stoðum undir ofangreinda tilgátu.
Frávik í málþroska lítilla fyrirbura mældust væg.
Fram komu vísbendingar um að fyrirburar standi að
baki j afnöldrum, einkum á þeim prófhlutum sem reyna
á heyrnrænan skilning og ályktunarhæfni. Hvergi var
þó um marktækan mun að ræða milli frammistöðu
fyrirbura og samanburðarbarna samkvæmt tölfræði-
legum viðmiðum TOLD-2P (31). Rannsóknir erlend-
is frá benda til að frávik á þessum sviðum aukist með
aldri þegar reynir á flóknari málfarslega færni við
bóklegt nám (3,4,19, 67, 68).
Sérstakt þroskamynstur kom fram hjá fyrirburum
á MAP þroskaprófi. Tölfræðileg greining leiddi í
ljós mesta veikleika á þeim prófþáttum sem meta
samhæfingu sjónar og hreyfinga, hreyfi- og stöðuskyn,
skynúrvinnslu og verklega framkvæmd. Minni munur
reyndist milli hópanna tveggja á undirprófum sem
reyna á einfaldari skynhreyfiþætti og sjónúrvinnslu
(69). Þetta er í samræmi við niðurstöður annarra
Table III. Performance on the The Miller Assessment for Preschoolers (MAP). Mean Per- centile Scores, Standard Deviation and Range for ELBW Children and Reference Group.
ELBW Reference Group
Mean (SD) Range Mean (SD) Range P
Total Score 14(13.78) 1-47 45 (22.10) 1-92 <0.001
Foundations Index 12 (15.23) 1-63 39 (22.04) 3-99 <0.001
Coordiantion Index 20 (22.95) 1-99 40(27.12) 1-99 <0.001
Verbal Index 46 (33.71) 7-99 65 (33.90) 7-99 0.011
Non-Verbal Index 52 (33.89) 7-99 67 (29.40) 7-99 0.028
Complex Tasks Index 21 (18.81) 1-50 59 (33.52) 1-99 <0.001
Table IV. Child Behavior Checklist (CBCL). Mean Problem Behavior Score, Standard Deviation and Range for ELBW Children and Reference Group.
ELBW Reference Group
Mean (SD) Range Mean (SD) Range P
Total PB Score 25.06(15.48) 2-62 14.13 (9.08) 0-35 0,001
Withdrawn 1.80 (1.69) 0-6 0.75(1.07) 0-5 0.001
Somatic Complaints 1.11 (1.49) 0-5 0.65 (0.98) 0-5 0.255
Anxious/Depressed 2.20 (2.34) 0-10 1.49(1.94) 0-8 0.094
Social Problems 2.23 (2.05) 0-7 0.69 (0.94) 0-3 <0.001
Thought Problems 0.63(1.19) 0-6 0.22 (0.46) 0-2 0.052
Attention Problems 3.46 (2.64) 0-10 1.47 (1.63) 0-6 <0.001
Delinquent Behavior 0.94 (1.37) 0-6 0.56 (0.89) 0-3 0.177
Aggressive Behavior 8.57 (6.76) 0-22 5.36 (3.80) 0-15 0.053
Total PB Score = Total Problem Behavior Score
Table V. Clinical Significance of the Comparison of Per- formance ofELBW Children with the Reference Group
Assessment Cohen‘s d
WPPSI-R Performance IQ 1.5
WPPSI-R Verbal IQ 0.8
WPPSI-R Total IQ 1.3
T0LD-2P Spoken Language Quotient 0.5
MAP Total Score 1.7
CBCL Total Behavior Problem Score 0.9
IQ = Intelligence Quotient
rannsókna um að slök hreyfifærni kunni að eiga stærri
þátt í erfiðleikum fyrirbura við samhæfingu sjónar og
fínhreyfinga heldur en sjónræn úrvinnsla (26, 28).
Niðurstöður á FU fínhreyfikvarða gáfu ennfremur
til kynna að handbeiting barna í fyrirburahópi
væri töluvert slakari en hjá samanburðarbörnum.
Klínísk skoðun sýndi að fjölmargir fyrirburar voru
með lága grunnvöðvaspennu sem lýsti sér meðal
annars í erfiðleikum við að halda góðri setstöðu og
minna úthaldi við prófanir. Auk þess var gæðum við
framkvæmd hreyfiathafna ábótavant. Þroskamynstur
fyrirburanna samkvæmt MAP prófinu minnir um
margt á „Developmental Coordination Disorder"
(DCD), sem meðal annars felur í sér frávik í hreyfi- og
Læknablaðið 2004/90 751