Læknablaðið - 15.04.2005, Síða 40

FRÆÐIGREINAR / KLÍNÍSKAR LEIÐBEININGAR LANDSPÍTALA
Meðhöndlun á bráðum astma fullorðinna á legudeild
Merki um bráðan alvarlegan astma
• Hámarks útöndunarflæði - HÚF (Peak Expiratory
Flow - PEF) 33-50% af besta gildi
(nota % af áætluðu gildi ef nýlegt besta gildi er ekki
þekkt)
• Getur ekki klárað setningu í einum andardrætti
• Öndunartíðni 25/mínútu
• Púls 110 slög/mínútu
Lífshættuleg einkenni
• HÚF <33% af besta eða áætluðu gildi
• 02-mettun <92%
• Þögul öndunarhljóð, blámi eða litlar
öndunarhreyfingar
• Hægur púls, hjartsláttartruflanireða lágurblóðþrýst-
ingur
• Örmögnun, rugl eða skert meövitund
Ef sjúklingur er með lífshættuleg einkenni: mælið
blóðgös. Athugiö að tefja samt ekki að veita
nauðsynlega meðferð
Blóðgös sem benda til lífshættulegs kasts:
• Eðlilegt eða hækkað PaC02(PaC02 >35 mmHg;
>4,6 kPa)
• Alvarlegur súrefnisskortur: Pa02<60 mmHg
(8 kPa) óháð meðferð með súrefni
• Lækkað pH
Varúð: Vera má að sjúklingar með alvarleg eða lífs-
hættuleg astmaköst líti ekki út fyrir að vera í vand-
rasðum og ekki þurfa öll ofangreind atriði að vera til
staðar. Bregðast þarf strax við sé eitthvert þeirra
til staóar
Nærri banvænt astmakast
• Hækkað PaC02
• Þarf öndunarvél
BRÁÐAMEÐFERÐ
• Súrefni í háum styrk í grímu (C02 hækkun versnar venjulega ekki við súrefnismeöferð
við astma, ólíkt langvinnri lungnateppu)
• Salbútamól 5 mg eða terbútalín 10 mg í loftúða með súrefni
• Ipratópíum brómíð 0,5 mg í loftúða með súrefni
• Prednisólon 40 mg p.o. eða betametasón 8 mg i.v.
• Ekki gefa róandi lyf
• Röntgenmynd af lungum eingöngu ef grunur er um loftbrjóst eða lungnabólgu eða ef
sjúklingur þarf öndunarvél
EF LÍFSHÆTTULEG EINKENNI ERU TIL STAÐAR:
• Ráðgast við lungnalækni/gjörgæslulækni
• Gefa magnesíum súlfat 1,2-2,0 g i.v. á 20 mínútum (ef ekki þegar verið gefið)
• Gefa P2-berkjuvíkkandi lyf í innúða þéttar, til dæmis salbútamól 5 mg á allt að 15-30
mínútna fresti eða 10 mg/klukkustund stöðugt
FRAMHALDSMEÐFERÐ
EF ÁSTAND SJÚKLINGS BATNAR gefa áfram:
• Súrefni í háum styrk í grfmu
• Prednisólon 40 mg/dag p.o. eða betametasón 8 mg i.v. á 12 klukkustunda fresti
• Gefa (52-berkjuvíkkandi lyf og ipratrópíum í loftúöa á 4-6 klukkustunda fresti
EF ÁSTAND SJÚKLINGS BATNAR EKKI INNAN 15-30 MÍN:
• Gefa áfram súrefni og stera
• Gefa 32-berkjuvíkkandi lyf í innúða þéttar, til dæmis salbútamól 5 mg á allt að 15-30
mínútna fresti eða 10 mg/klukkustund stöðugt
• Gefa áfram ipratrópíum 0,5 mg á 4-6 klukkustunda fresti þar til ástand sjúklings batnar
• EF ÁSTAND SJÚKLINGS BATNAR SAMT EKKI:
• Ráðgast við lungnalækni/gjörgæslulækni
• Gefa magnesíum súlfat 1,2-2,0 g i.v. á 20 mínútum (ef ekki þegar verið gefið)
• Sérfræöingur metur hvort gefa skuli 32-berkjuvíkkandi lyf i.v. eða teófýllín i.v. eða beita
öndunarvél
• Endurtaka HÚF-mælingu 15-30 mínútum eftir upphaf meðferðar
• Súrefnismettun: halda 02-mettun >92%
• Endurtaka mælingu á blóðgösum innan tveggja klukkustunda frá upphafi meðferðar ef:
• upphaflegt Pa02 <60 mmHg (8 kPa) nema 02-mettun haldist >92%
• PaC02 er eðlilegt eða hækkað
• ástand sjúklings versnar
• Skrá HÚF fyrir og eftir gjöf 32't>erkjuvíkkandi lyfs og að minnsta kosti fjórum sinnum á
dag meðan á sjúkrahúsdvöl stendur
• Fiytja sjúkling á gjörgæslu í fylgd læknis sem er tilbúinn til að framkvæma barkaþræð-
ingu ef:
• Versnandi HÚF, versnandi eða viðvarandi súrefnisskortur, eða hækkun á PaC02
• Örmögnun, grunn öndun, rugl eða sljóleiki
• Skert meðvitund eða öndunarstopp
ÚTSKRIFT
Við útskrift frá sjúkrahúsi þarf sjúklingur að:
• hafa veriö á útskriftarlyfjum í 24 klukkustundir og búið að athuga og skrá tækni sjúk-
lings við notkun innöndunarlyfja
• HÚF >75% af besta eða áætluöu gildi og sólarhringsbreytileiki <25% nema ef útskrift
er í samráði við lungnalækni
• vera á meöferö með innúða- og p.o. sterum til viðbótar við berkjuvíkkandi lyf
• eiga HÚF-mæli og skriflegar leiðbeiningar um viðbrögð við versnandi asmaeinkennum
• vera skráður í endurkomu hjá lækni eftir um það bil tvo daga
• hafa skráðan tíma í eftirlit hjá lungna- eða ofnæmislækni innan fjögurra vikna
Sjúklingar með alvarlegan asma (samkvæmt mati við innlögn), lélega meðferóarheldnl
eða búa við erfiðar félagslegar aðstæður er hættara við frekari alvarlegum eóa ban-
vænum köstum
• Greina þarf ástæðu versnunar og innlagnar
• Senda læknabréf með hæsta mælda HÚF til heilsugæslulæknis
p.o. - per os/um munn; i.v. - intravenous/um bláasð
356 Læknablaðið 2005/91