Læknablaðið - 15.01.2008, Síða 21

FRÆÐIGREINAR
INFLÚENSULYF
Ónæmi fyrir zanamivíri hefur ekki verið lýst hjá
einstaklingum með inflúensu en hefur verið lýst
hjá ónæmisbældum einstaklingi með inflúensu
sem hafði verið meðhöndlaður í 10 daga (46). Því
er hugsanlegt að ónæmi sé líklegra að myndast
fyrir oseltamivíri en zanamivíri. Hins vegar sýna
niðurstöðumar að ónæmi fyrir NA-hemlum getur
myndast við mikla notkun lyfjanna. Þar sem allar
oseltamivír-ónæmar veirur eru næmar fyrir zana-
mivíri er ljóst að í heimsfaraldri er nauðsynlegt að
birgðir af báðum lyfjum þurfa að vera tiltækar.
Ónæmi H5Nl-inflúensuveiru fyrir NA-hemlum
Ónæmi H5Nl-inflúensuveiru fyrir oseltamiv-
íri hefur verið lýst hjá nokkrum sjúklingum í
Víetnam sem höfðu verið meðhöndlaðir með
lyfinu (38). Sömu veirustofnar voru hins vegar
næmir fyrir zanamivíri (38). Lítil reynsla er af
notkun zanamivírs hjá sjúklingum sem sýktir eru
af H5N1 og ónæmi ekki verið lýst.
Aukaverkanir NA-hemla
Aukaverkanir oseltamivírs eru sjaldgæfar og
ekki alvarlegar. Algengustu aukaverkanirnar eru
ógleði og uppköst sem geta sést hjá allt að 10% ein-
staklinga (15, 47, 48) en til að draga úr þeim hefur
verið mælt með að gefa lyfið ekki á fastandi maga
(21). I seinni tíð hefur nokkur umræða farið fram
um hvort notkun oseltamivírs geti tengst rugl-
ástandi hjá bömum. Engin óyggjandi orsakatengsl
virðast vera á milli oseltamivír-notkunar og þess-
ara einkenna (49, 50). Heilbrigðisyfirvöld víða
um heim hafa hvatt heilbrigðisstarfsmenn til að
fylgjast vel með og tilkynna möguleg tengsl lyfs-
ins við ofangreind einkenni.
Aukaverkanir af völdum zanamivírs eru sjald-
séðar en þó hefur slæmum astmaeinkennum verið
lýst hjá einstaklingum með undirliggjandi lungna-
sjúkdóma (51, 52).
Leiðbeiningar um notkun veirulyfja við sýkingu
af völdum H5N1-stofns inflúensuveiru
Inflúensa af stofni H5N1 hefur greinst í fuglum,
einkum í Suðaustur-Asíu frá 1997. Frá 2003 hafa
sýkingarnar verið mjög skæðar í hænsnfuglum
og valdið miklum búsifjum, einkum í Suðaustur-
Asíu, og hafa á seinni árum borist til annarra
heimsálfa. Þó H5Nl-stofn veirunnar sé bráðsmit-
andi og alvarlegur í fuglum er sjaldgæft að hann
berist frá fuglum í menn og smit milli manna hefur
einungis verið staðfest í örfáum tilfellum (53). í
júní 2007 höfðu greinst rúmlega 300 einstaklingar
í heiminum með sýkingu af völdum H5N1. Flestir
þeirra voru búsettir í Suðaustur-Asíu, voru yngri
en 20 ára og yfir 50% höfðu látist (39,54).
Sérfræðihópur á vegum Alþjóðaheilbrigðis
málastofnunarinnar hefur gefið út leiðbein-
ingar um notkun veirulyfja til að meðhöndla og
fyrirbyggja sýkingar af völdum H5N1 (55) og
einnig hefur samstarfsnefnd sóttvarnalæknis,
Landbúnaðarstofnunar, Umhverfisstofnunar og
Vinnueftirlitsins gefið út leiðbeiningar til starfs-
manna alifuglabúa um varnaraðgerðir gegn
fuglaflensu (56,57).
Leiðbeiningar sérfræðihóps Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunarinnar eru eftirfarandi (55, 57):
• Meðferð hjá sjúklingum með fuglainflúensu
á að hefja eins fljótt og auðið er eftir að einkenni
koma í ljós og helst innan 48 klukkustunda.
o Oseltamivír gefið í hefðbundnum skömmt-
um tvisvar á dag í að minnsta kosti fimm
daga (sjá töflu), eða
o Zanamivír gefið í hefðbundnum skömmtum
tvisvar á dag í að minnsta kosti fimm daga
(sjá töflu)
• Fyrirbyggjandi meðferð. Leiðbeiningar um
fyrirbyggjandi meðferð eru hins vegar óljósar.
Taka verður tillit til þess hversu náið samneyti
hins heilbrigða einstaklings var við hinn sýkta
(mann eða dýr) og einnig hversu góðar varn-
araðgerðir voru viðhafðar þegar samneytið átti
sér stað.
Mælt er með fyrirbyggjandi meðferð hjá ein-
staklingum sem haft hafa náið samneyti við
sýktan einstakling/dýr eða unnið með H5N1-
inflúensuveiru á rannsóknarstofu þar sem hlífð-
arbúnaður var ekki notaður.
Með nánu samneyti er átt við:
a. Tengsl við menn: Náin tengsl (innan eins metra)
við einstakling sem er með mögulega eða stað-
festa sýkingu af völdum H5N1 (58, 59).
b. Tengsl við hænsni eða villta fugla: Vinna við
slátrun eða förgun sýktra fugla eða handleikið
sýktan fugl án hlífðarbúnaðar.
Fyrirbyggjandi meðferð skal hefja eins fljótt og
auðið er eftir að samneytið átti sér stað. Varðandi
nánari leiðbeiningar er vísað í greinargerð sérfræði-
hópsins (55, 57) og leiðbeiningar sóttvarnalæknis,
Landbúnaðarstofnunar, Umhverfisstofnunar og
Vinnueftirlitsins (56).
Viðbragðsáætlanir vegna
heimsfaraldurs inflúensu
í áætlunum flestra þjóða vegna heimsfaraldurs
inflúensu er gert ráð fyrir umfangi faraldurs sem
svipar til spönsku veikinnar 1918. í þeim faraldri
sýktust um 50% allra einstaklinga og 2,5-5% hinna
sýktu létust (2).
Undir forystu sóttvamalæknis og ríkislög-
reglustjóra hefur um nokkurt skeið verið unnið að
LÆKNAblaðið 2008/94 21