Læknablaðið - 15.09.2010, Qupperneq 39

UMRÆÐUR 0 G FRÉTTIR
HEIÐURSVÍSINDAMAÐUR
„Mikilvægt að geta boðið
ungufólki samkeppnishæft
háskólaumhverfi," segir
Þórarinn Gíslason
lungnalæknir.
búnaðurinn var í upphafi en hann var ekki síður
fyrirferðarmikill eins og Þórarinn rifjar upp. „A
lungnadeildinni í Uppsölum kveiktum við árið
1984 á fyrsta blásturstækinu til að meðhöndla
kæfisvefn sem sett var af stað á Norðurlöndum.
Tækið var á stærð við náttborð og drunurnar
svipaðar og í flugvélarhreyfli. Það var einkennileg
tilfinning að sjá þetta tæki aftur fyrir nokkrum
árum þegar ég heimsótti Lækningasögusafnið í
Uppsölum."
I þessum fyrstu eiginlegu kæfisvefnsrann-
sóknum rannsökuðu Þórarinn og samstarfsfélagar
hans tengsl kæfisvefns við hjarta- og æðasjúk-
dóma, þeir skoðuðu boðefni í mænuvökva og
rannsökuðu sérstaklega áhrif svefnleysis og
svefntruflana. „Þetta var gífurlega skemmtilegur
tími og við sáum fljótt að kæfisvefn var hreint ekki
svo fátíður og það voru mikil forréttindi að fá að
greina ástand sem hafði mjög afgerandi áhrif á
heilsufar einstaklingsins og geta með réttri notkun
blásturstækis komið viðkomandi til sömu heilsu
og þeir sem ekki höfðu sjúkdóminn. Það eru ekki
margir aðrir krónískir sjúkdómar sem hægt er að
greina og meðhöndla á þann hátt að sjúklingur
endurheimti bæði lífsgæði og líkur á lífslengd.
Kostnaður við greiningu og meðferð kæfisvefns
er einnig með því lægsta sem hægt er að hugsa sér
vegna meðferðar á langvinnum sjúkdómi."
Kæfisvefn er íslenskt heiti á sjúkdómnum sem
Helgi Kristbjarnarson læknir kom fram með en
hann varð síðar náinn samstarfsmaður Þórarins
og hafði afgerandi áhrif á þróun tæknibúnaðar til
svefnrannsókna.
„Fyrst var talað um kæfisvefn sem almennar
svefntruflanir en hann skilgreinist í dag sem ástand
í svefni þar sem öndunarhlé eru 10 sekúndur
eða lengri og þetta þarf að gerast oftar en fimm
sinnum á klukkustund. Við höfum ekki verulegar
áhyggjur af ástandinu þó öndunarhléin séu allt að
15 á klukkustund nema því fylgi veruleg syfja að
degi til. Þegar öndunarstoppin eru orðin tíðari en
þetta er nauðsynlegt að meðhöndla sjúkdóminn.
Annars vegar vegna syfju og þreytu og þeirra
skertu lífsgæða sem það hefur í för með sér og
hins vegar vegna þess að öndunarstoppunum
fylgir súrefnisskortur í líkamanum sem leiðir til
LÆKNAblaðið 2010/96 551