Læknablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 9

RITSTJÓRNARGREIN
Meðal 300 bestu
- Hlutur læknadeildar
Guðmundur
Þorgeirsson
læknir, forseti
Læknadeiidar Háskóla
íslands
gudmth@landspitali.is
Veislan allt þetta ár í tilefni af 100 ára af-
mæli Háskóla Islands hefur verið ánægju-
leg, fært okkur marga góða gesti og fræjum
nýrra hugmynda hefur verið sáð, sem
munu bera ávöxt í fyllingu tímans. En veisl-
an náði óneitanlega hápunkti þegar þau
tíðindi bárust inn á aðalhátíðina að annar
af tveimur helstu matsaðilum á gæðum há-
skóla skipaði nú Háskóla íslands í hóp 300
bestu háskóla í heiminum, nánar tiltekið
í 276. sæti. Þetta var óneitanlega glæsileg
afmælisgjöf!
Upplýsingar um matið er að finna á
heimasíðu Times Higher Education Univer-
sity Rankings (THE).1 í stuttu máli byggist
matið á fimm þáttum. Þyngst vega kennsla
og námsumhverfi (30%), rannsóknir, það
er fjöldi birtra greina, tekjuöflun og orð-
spor (30%), og áhrif rannsóknanna (im-
pact) eins og þær birtast í fjölda tilvitnana
(30%). Alþjóðlegt samstarf gefur 7,5% af
heildareinkunn og tekjur af nýsköpun og
frá atvinnulífi 2,5%. Það sem mest lyftir HI
er tilvitnanafjöldinn. Þótt skólinn fái einnig
háa einkunn fyrir alþjóðlegt samstarf og
atvinnu- og nýsköpunartekjur, vegur það
minna í heildareinkunn. Við allan saman-
burð er tekið tillit til ólíkra hefða á mis-
munandi fræðasviðum. Heilbrigðisvísindi í
hverjum háskóla eru borin saman við heil-
brigðisvísindi í hinu alþjóðlega samfélagi,
félagsvísindi borin saman við félagsvísindi
og svo framvegis.
Hvernig kemur læknadeild út úr saman-
burðinum? Ekki er birt röðunarniðurstaða
fyrir einstakar deildir, en fyrir liggja gögn
sem einkunnagjöfin hvílir á. Við athugun
kemur í ljós að árið 2010 áttu vísindamenn
læknadeildar 40% af öllum birtum ISI-
greinum HÍ. Vægi greinanna magnast
vegna þess hversu oft er vitnað til þeirra í
vísindalegum skrifum og hversu þungt til-
vitnanatíðnin vegur í heildareinkunn há-
skóla.
Landspítalinn á að sjálfsögðu stóran hlut
í þessum árangri, enda má segja að HÍ og
Landspítali séu samofnar stofnanir fremur
en samstarfsstofnanir. Glæsilegur árangur
í erfðarannsóknum síðustu ár hefur sett
Island á heimskortið sem miðstöð í erfða-
vísindum. Samstarf Háskólans og Land-
spítalans við íslenska erfðagreiningu skilar
sér bæði í fjölda vísindagreina en ekki
síður í fjölda tilvitnana sem vega þungt í
samanburði háskólanna. Aðrar samstarfs-
stofnanir í heilbrigðisvísindum skipta líka
miklu máli, Hjartavernd, Krabbameinsskrá
og Keldur, auk erlendra háskóla. Víðtækt
samstarf er alls staðar forsenda árangurs í
vísindum og lífsnauðsyn í litlu samfélagi.
I samanburði af þessu tagi skiptir ekki
mestu máli hvaða sæti næst, þótt það sé
athyglisvert að flestir ef ekki allir háskólar
vilji bæta eða varðveita stöðu sína á listan-
um. Fyrir okkar skóla og okkar deild skiptir
mestu að hafa markað þá stefnu að skólinn
skuli vera rannsóknarháskóli sem nær máli
í alþjóðlegu samhengi og leggur verk sín
í dóm hins alþjóðlega vísindasamfélags.
Staða okkar á lista THE sýnir að markmiðin
eru raunhæf og hafa sett slíkt mark á skól-
ann að ekki verður aftur snúið. Að sjálf-
sögðu felur stefnumörkunin ekki í sér nein
svik við rannsóknarefni sem snerta Island
sérstaklega. Þvert á móti. Þau rannsóknar-
efni íslenskra vísindamanna sem mesta
athygli vekja á alþjóðlegum vettvangi eru
í mörgum tilfellum rammíslensk. Rann-
sóknir á jarðfræði landsins og náttúru, á
íslensku erfðamengi, íslenskri tungu og
menningararfleifð, jafnvel hinni íslensku
kreppu. Hugsunin endar óhjákvæmilega í
tilvitnun í Snorra Hjartarson: „Land, þjóð
og tunga/ þrenning sönn og ein."
Þegar forsendur einkunnargjafar eru
skoðaðar, blasir við að kennsluþátturinn
er veikur. Þótt mat á kennslu og náms-
umhverfi leggi til 30% af heildareinkunn,
hvílir samanburður háskólanna á veikum
grunni, þar sem orðspor vegur þungt (15%).
Engar árangursmælingar eru notaðar, enda
sjaldnast tiltækar til samanburðar. Þar
hefur læknadeild HI nokkra sérstöðu, því í
lok náms þreyta læknanemarnir bandarískt
próf í klínískum greinum, Comprehensive
Clinical Science Examination (CCSE), sem
er samið og lagt fyrir af National Board of
Medical Examiners. Þótt prófið sé banda-
rískt, byggt á námsefni bandarískra lækna-
skóla, hefur meðaleinkunn öll árin verið
yfir hinu bandaríska meðaltali. Lágar eink-
unnir hafa verið fágætar og öll árin hafa
nokkrir nemendur skilað úrlausnum sem
hafa skilað þeim efst á dreifingarkúrfuna
(99% markið).
Á 100 ára afmæli læknadeildar og 250
ára afmæli upphafs læknakennslu á ís-
landi liggur fyrir að deildin stendur fyrir
sínu í kennslu og rannsóknum og hvort
tveggja stenst alþjóðlegan samanburð. Og
Læknabtaðið hefur frá upphafi gegnt mikil-
vægu hlutverki fyrir hina íslensku læknis-
fræði. Eftir skráningu blaðsins í ISI-gagna-
grunninn hefur blaðið einnig fengið annað
mikilvægt hlutverk: Að miðla íslenskum
læknavísindum og standa vörð um gæði
í samræmi við kröfur hins alþjóðlega vís-
indasamfélags.
1. timeshigher education.co.uk/world-university rankings -
nóvember 2011.
University of lceland ranked among top 300 universities
in the world
Gudmundur Thorgeirsson, Dean, Faculty of Medicine,
University of lceland
LÆKNAblaðið 2011/97 673