Læknablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 45

ÞORÐUR HARÐARSON, einn lykilmanna í þróun
íslenskrar læknisfræði á síðustu áratugum tekinn tali.
Hann var prófessor í lyflækningum og yfirlæknir á
Landspítala. Þórður lét af störfum fyrir tveimur árum en
sinnir ýmsum verkefnum í þágu heilbrigðis þjóðarinnar,
auk hugðarefna sinna sem eru bókmenntir og sagnfræði.
Foreldrar mínir gerðu tilraun til að
koma mér í kynni við jafnaldra mína þeg-
ar ég var fjögurra ára og settu mig á leik-
skólann Tjarnarborg. Þau fylgdust síðan
í laumi með því hvernig ég plumaði mig
á leiksvæðinu, sáu að ég stóð skelkaður
afsíðis og fylgdist með leikjum barnanna
en tók engan þátt. Sjálfur man ég eftir
því hvað mér kom spánskt fyrir sjónir
þegar hinir strákarnir hlupu fram og aftur
án þess að nokkur sjáanlegur tilgangur
væri með hlaupunum. Ég var vanur því
að heiman að ömmurnar hefðu einhvern
tilgang með ferðum sínum um húsið. Ég
festi þarna ekkert yndi og foreldrar mínir
gáfust upp á þessu vel meinta framtaki.
Næsta tilraun til að koma mér til
manns var ári síðar, er ég var settur til
náms í Kristínarskóla, hjá Kristínu Ólafs-
dóttur. Þarna var blandað saman nemend-
um á ýmsum aldri. Kristínu tókst að berja
til bókar jafnt hina slælegustu námsmenn
sem forhertustu óþekktarorma. Að berja
til bókar er ekki sagt út í hött, því hún var
óbangin við líkamlegar refsingar. Ekki
þurfti þess þó oft við mig, því ég hafði
gaman af lærdómnum og gekk vel í öllum
greinum nema einni. Það voru fræðin
um manninn, einfalt sambland af líffæra-
fræði og lífeðlisfræði í þunnu bókarhefti.
Mér varð óglatt og lá við yfirliði, einkum
þegar kennslan fjallaði um hjartað og inn-
viði þess. Kristín hafði skilning á þessu
og leyfði mér að dveljast frammi á gangi
þegar innyflin voru til umræðu. Eitt taldi
ég víst: Læknir yrði ég aldrei.
Ég var fjögur ár í Kristínarskóla og
undi mér vel. Þegar ég kom svo í 9 ára
bekk í Melaskóla hafði ég lært mestallt
námsefni barnaskólans og var í raun
nánast verklaus næstu fjögur árin. Þó voru
námskröfur á þeim tíma mun harðari en
börn mín þurftu að uppfylla 30-40 árum
síðar. Þetta hefur leitt mér fyrir sjónir að
námið í grunnskólanum er ærið þunn-
ildislegt, hvað varðar hefðbundnar náms-
greinar. Ég hef undrast fáfræði margra
annars ágætra nemenda minna í læknis-
fræði, þegar talið hefur borist að sögu
lands eða mannkyns, landsháttum á ís-
landi, náttúru eða dýralífi."
Háskólinn var tómur og kaldur
Þórður lauk stúdentsprófi frá Menntaskól-
anum í Reykjavík vorið 1960 og hóf nám í
læknisfræði strax þá um haustið.
„Það voru í rauninni gríðarleg við-
brigði að koma í Háskólann úr MR þar
sem kennslan var að mörgu leyti alveg
framúrskarandi og margir kennaranna
hreinir snillingar. Mér þótti afskaplega
gaman í menntaskólanum og naut mín
þar til fullnustu, ritstýrði Skólablaðinu og
eignaðist marga góða vini til lífstíðar.
Eg bjóst því við spennufalli eftir inn-
taksrík menntaskólaár en ekkert í líkingu
við raunveruleikann. Háskólinn var stór,
tómur og kaldur, sumir kennararnir líkt
og endurvaktir úr forneskju.
Viðmót sumra kennara í læknadeild-
inni var kuldalegt og ópersónulegt og
fyrstu þrjú til fjögur árin byggðist námið
að mestu á utanbókarlærdómi sem satt
best að segja kom ekki að miklu gagni
síðar. Aðalkennarinn fyrsta árið var Jón
Steffensen prófessor. Hann kenndi vefja-
og líffærafræði og fólst kennsla hans í
LÆKNAblaðið 2011/97 709