Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2007, Qupperneq 19

SKOÐANASKIPTI
Svo mikið er víst að við segjum okkur sjálfum að við séum kristin, það
virðist hluti af sjálfsmyndinni, burtséð ffá því hversu sannkristin við erum í
raun. Ef við gefum okkur það að við Islendingar séum að miklu leyti kristin
þjóð þá er spurningin eftirfarandi: Ef ég er kristin og dýrka minn guð í friði
og ró, hvers vegna er það ógn við mína trú ef nágranni minn er annarrar
trúar? Er trúfrelsi mitt skert? Er trú mín skert, samband mitt við Guð?
Stofhanir trúarbragða í landinu hljóta að eiga að endurspegla samtím-
ann eins og hann birtist okkur í litrófi fólksins í stað þess að endurspegla
löngu liðna tíð og útdauða einsleimi og valdboð í trúmálum. Lútherska
þjóðkirkjan á Islandi hefur fyrir löngu tryggt sér gríðarleg auðæfi og mun
um langa hríð bera höfuð og herðar yfir aðrar trúarstofnanir hérlendis
hvað það varðar, auk þess sem flestdr Islendingar fæðast enn þann dag í
dag sjálfkrafa inn í kirkjuna. Það skýtur því óneitanlega skökku við þegar
talað er eins og hart sé sótt að veldi kirkjunnar í íslenskum samtíma. Ef
hallar undir fæti hjá veldi lúthersku kirkjunnar á Islandi hvað varðar fylg-
ismenn og áhangendur þá hlýtur sú staðreynd fyrst og fremst að endur-
spegla breytt viðhorf og fjölbreyttari afstöðu til trúmála í landinu. Slíkt er
ekki ógn við gott samfélag þótt einhverjum kunni að finnast hefðbundn-
um valdahlutföllum ógnað.
I þessum efhum öflum þarf íslenska þjóðin væntanlega að gera það upp
við sig hvort er henni mikilvægara: Hugmyndin um að við séum öll krist-
in - sem augljóslega stenst ekki - eða hugsjónin um að trúfrelsi eigi að
ríkja í landinu og að trúarbrögð séu einkamál, „frjálst val“ hvers og eins,
og þar skuli fyllsta jafnræðis gætt. Fjölmargir talsmenn frelsisins virðast
hins vegar láta það sér í léttu rúmi liggja að ríkið sýni forræðishyggju og
einokunartilburði hvað varðar trúmál um leið og það veigrar sér við því að
fetta fingur út í fákeppni og einokunaraðstöðu á markaði. Þar sannast eins
og svo oft áður hið ágæta íslenska orðatiltæki að það er ekki sama Jón og
séra Jón.
Fjölbreytni íflámœli nútímans
Undirrituð er stoltur afkomandi langafa úr Önundarfirði. Ég er hins veg-
ar ekki í vafa um að hugsunarháttur, viðmið, heimssýn og lífsgildi okkar
afa voru á margan hátt gjörólík og líklega höfum við ekki einu sinni haft
sama tungutakið. Hreimur afa hefði án efa hljómað harður og hrjúfur og
orðavahð fágætt í mínum eyrum. Það er engin ógn falin í þessum mun
milli mín og langafa heldur þvert á móti. Þessi munur gerir menningu
17