Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2007, Síða 100

ÁSTRÍÐUR STEFÁNSDÓTTIR
berklum. Búi samþykkir meðferðina. Hann kemur aftur til lækn-
isins eftir tvær vikur með frænku sinni og segir að sér Kði vel og
að hann taki lyfin. Annað eftirlit er eftir tvo mánuði. Afram læt-
ur Búi vel af sér. Frænkan, sem ávallt er með, segir þá að hann
taki aldrei neinar töflur. Til að fá upplýsingar frá Búa beint sprr
læknirinn hann hvað hann taki margar töflur á dag og hvað
hann sé búinn með mörg glös af töflunum. Hann veit það ekki.
Þá spyr læknirinn hann hvort hann sé hættur að taka töflmmar
(og frænkan túlkar ...). Hann játar því. Frænkan segir þá að
hann hafi sagt sér að hann sé hraustur og að hann þurfi engin
lyf.11
Við fyrstu sýn virðist allt vera í lagi hjá lækninum. Sjúklingurinn vill em-
faldlega ekki meðferð og þar sem hér er ekki um berklaveikan mann að
ræða með smitandi berkla, sem myndu ógna öðrum einstaklingum í um-
hverfinu, þá getur sjúklingurinn hafnað ráðlagðri meðferð. En máhð er
ekki svo einfalt. Við nánari athugun vakna ýmsar spurningar: Hvaða mögu-
leika áttd Búi á því að skilja það sem fram fór og koma skoðunum sínum á
framfæri? Gat hann treyst lækninum? Hvert er samband hans við frænku
sína? Er eðlilegt að hún skipti sér af lífi hans? Hvert er hlutverk hennar í
samtalinu? A hún að greina ffá því að hann taki ekki töflumar? Kemur það
henni við hvort hann segir satt og rétt frá eða ekki?
Þessi saga er byggð á fjölda dæma sem höftmdur hefur sjálfur upplifað
í starfi og er sett ffarn til að varpa Ijósi á þá örðugu stöðu sem innflytjend-
ur geta verið í á læknastofúnni. I aðstæðum sem þessum má spyrja sig
hvort sjúklingnum sé mögulegt að viðhalda virðingu sinni og sjálffæði?
Hann er nánast mállaus, getur ekki tjáð sig nema fyrir milligöngu annarra.
Hann er algerlega háður öðmm - í þessu tilviki ffænku sinni - mn að
koma hugsunum sínum, skoðunum og spurningum á ffamfæri við lækn-
inn, og fá á hinn bóginn óbrenglaða mynd af spumingum og athugasemd-
um læknisins.
I starfi læknisins kemur það iðulega fyrir að það er fjölskyldumeðlimur,
vinur eða vinnufélagi sem túlkar. Sérstaklega er þetta raunin ef vinnuveit-
andi eða sjúklingur sjálfur þarf að standa straum af kostnaði Hð túlkaþjón-
11 Hér er ekld vísað í ákveðið Hðtal heldur á þetta dæmi að endurspegla fjölda sam-
tala sem höfundur hefur orðið vimi að og tekið þátt í, í starfi sem læknir á smit-
sjúkdómamóttöku fyrir innflytjendur á síðasdiðnum tíu árum.
98