Þjóðlíf - 01.12.1990, Qupperneq 10

INNLENT
innkomu fyrir selda miða út aftur í vinn-
inga, flest 7-20%. Dómsmálaráðuneytið
setur það skilyrði fyrir veitingu leyfa að
vinningshlutfall af útgefnum miðum sé
16,67%.
En hvers vegna kaupir fólk happdrætt-
ismiða, stingur 50 köllum í spila-
kassa eða spilar bingó? Um það er fjallað
nánar í viðtali við Jakob Smára sálfræðing,
þ.e. spilafíknina, sem hrjáir fleiri en
marga grunar.
Það þurfa þó ekki allir að vera fíklar sem
spila með, það er augljóst. Skýringarnar
eru fleiri. í könnun sem Hagstofa Finn-
lands gerði í september og október á síð-
asta ári má finna ýmsar skýringar sem ef-
laust má heimfæra upp á íslendinga.
Könnun þessi tekur til allra tegunda
happdrætta en sérstakri athygli var beint
að spilakössum svipaðrar gerðar og söfn-
unarkassar Rauða krossins. Úrtakið var
um 2600 manns á aldrinum 13 til 74 ára.
í könnuninni kemur fram að yngra fólk
notar kassana í æ ríkari mæli sem tóm-
stundagaman. Um 83% Finna hafa prófað
spilakassa að minnsta kosti einu sinni. Þau
17% sem aldrei höfðu notað spilakassa
voru aðallega konur og elsti aldurshópur-
inn í úrtakinu.
í ljós kom að langflestir spila fremur
lítið og tilviljanakennt. Mikil eyðsla í
spilakassa og reglubundin notkun þeirra
fer saman samkvæmt könnuninni. 3% að-
spurðra kváðust hafa eytt því sem svarar
a.m.k. 1400 ísl. kr. í spilakassa síðasta
mánuðinn. Af þessum hópi fastra gesta
við spilakassana voru 80 af hundraði karl-
menn, meirihluti þeirra verkamenn.
Fjöldi notenda spilakassa hefur ekki
aukist mikið síðustu ár í Finnlandi; töl-
urnar eru svipaðar og árið 1986. Þeir sem
Sama hvöt á hvarvetna hlut að máli; rekurmenn áfram hvar sem er íheiminum, —á spilavítum,
bingókvöldum, við lottóið. Spenna, áhætta, löngun í vinning. 3% ráða ekki við sig og eru fíklar.
spila prófa hins vegar fleiri tegundir kassa
en áður, meira er lagt undir og oftar. Full-
trúar yngstu kynslóðarinnar voru tíðustu
gestirnir við spilakassana. í ljós kom að
það er dæmigert fyrir skólabörn að þau
spila oft en eyða ekki miklu í hvert skipti.
Aðal ástæðan, sem aðspurðir báru við,
fyrir notkun spilakassana var spennan;
það að taka áhættuna. Þetta svar gáfu yfir
35%, flestir á aldrinum 18-24 ára en það er
sá aldurshópur sem spilar einna mest.
Tæpur þriðjungur kvaðst sækjast eftir fé-
lagsskapnum og/eða tækifæri til að drepa
tímann. Þeir sem gáfu þessi svör voru að-
allega miðaldra fólk. Næstum jafnmargir
sögðust spila til að græða peninga. í þeim
hópi voru langflestir unglingar á skóla-
aldri.
Þegar á heildina er litið sýnist fram-
kvæmdaaðila þessarar finnsku könn-
unar að ekki sé mikið um vandamál tengd
Rauði krossinn færir út kvíarnar
Mikil fjölgun spilakassa ci sl. fjórum árum. Pókerkassar cí
vínveitingastöðum.
Rauði krossinn hefur fært út kvíarnar síðustu ár og hefur drjúgar tekjur af
söfnunarkössum sínum. Kössum hefur verið fjölgað mjög. Þeir eru nú 225 talsins
en voru 160 fyrir fjórum árum. Um helmingur kassanna eru á höfuðborgarsvæð-
inu. Af þessum 225 kössum voru um 20 settir upp á vínveitingastöðum á þessu ári,
svokallaðir pókerkassar. Af ágóða sem úr þeim kössum kemur fá Samtök áhuga-
manna um áfengisvandamálið 35%.
R.K.Í. gerði samning við S.Á.Á. um samstarf fyrr áþessu ári. Að sögn Magnúsar
Snæbjörnssonar framkvæmdastjóra hjá R.K.Í. hafa pókerkassarnir nú greitt upp
stofnkostnaðinn, þannig að á næsta ári ættu þeir að fara að skila eigendum sínum
einhverjum hagnaði. Á næsta ári kemur síðan til framkvæmda svipaður samningur
við Hjálparsveitir skáta, sem hafa farið illa út úr markaðsslagnum um skafmiðasöl-
una.
löglegu fjárhættuspilunum. Algengasta
vandamálið var áráttan til að halda áfram
að spila og leggja meira undir. Tæp 8%
aðspurðra höfðu stundum fundið til þess-
arar löngunar. 4% röktu peningaleysi til of
mikillar spilamennsku, 2,5% fundu til
sektarkenndar og skammar yfir því að
spila og jafnmargir áttu við tilfmninga-
togstreitu að stríða af þessum sökum.
Enda þótt þessar síðastnefndu tölur séu
byggðar á huglægu mati standa þær í bein-
um tengslum við hversu mikið er spilað.
Greinilegt var að því meira sem viðkom-
andi spilaði því meira fann hann til ofan-
greindra vandamála.
I lokaorðum könnunarinnar kemur
fram að fólk skiptist mjög í tvo hópa í
afstöðu gagnvart löglegu fjárhættuspilun-
um. Naumur meirihluti hefur ekkert á
móti þeim en um þriðjungur er þeim and-
snúinn og finnst spilamennska hluti af
„slæmum lifnaðarháttum" eins og það er
orðað.
Að mati Magnúsar Snæbjörnssonar
framkvæmdastjóra hjá R.K.Í. er hægt að
heimfæra þessa finnsku könnun upp á ís-
lendinga. Ef til vill er hér komið verðugt
verkefni fyrir þá sem sjá um skoðanakann-
anir á íslandi. Það er margs að spyrja:
Hvað veldur því að þjóðin eyðir fimm
milljörðum á ári í happdrætti og hvers
vegna hefur eyðslan aukist jafnhratt og
raun ber vitni á fáum árum? Er það von
um skjóttekna peninga á tímum minnk-
andi kaupmáttar, aukinn áhugi á að styðja
verðug málefni eða landlæg spilafíkn sem
hefur tekið kipp við tilkomu skafmiða og
lottós? Svörin liggja ekki í augum uppi, en
spurningarnar eru þess virði að leitað sé
svara við þeim.
0
10 ÞJÓÐLÍF