Þjóðlíf - 01.12.1990, Side 102

atvinnulIf
STARFSDOÐI
Vaxandi tíðni starfsþreytu eða -doða í vestrœnnm fyrirtœkjum. Sálfrœðingar og
félagsfrœðingar reyna að skýrgreina þennan vanda. Starfsdoði er ómeðvituð
streita. Hvað er unnt að gera á vinnustað til að draga úr starfsdoða?
HÁLFDAN ÓMAR HÁLFDANARSON OG ÞURÍÐUR ÞORBJARNARDÓTTIR
Starfsdoði er vandi sem æ fleiri eiga við
að etja í starfi. Hann lýsir sér meðal ann-
ars þannig að þegar einhver fær verkefni
frá yfirmanni sínum byrjar hann að
svitna, hjartað hamast í brjóstinu og allir
vöðvar spennast. Og þó var þetta aðeins
venjubundið og hversdagslegt verkefni.
Hvers vegna skapast slík viðbrögð hjá
reyndum og góðum starfsmanni? Orsök
þessa er starfsdoði.
Starfsdoði (burnout) er tiltölulega nýtt
hugtak í sálfræði. Eftir 1970 var fyrir-
bærið sjálft og fræðileg umræða um það
einkum tengd hjúkrunarstéttunum. Einn
helsti frumkvöðull rannsókna á þessu
sviði er sálfræðingurinn Christina Ma-
slach, höfundur bókarinnar Burnout
(starfsdoði). Þar kemur fram að starfsdoði
er oft það gjald sem greiða verður fyrir
eljusemi og ábyrgð.
Christina uppgötvaði að framvinda
starfsferils margra sem þjáðust af starfs-
leiða var á margan hátt svipuð. I fyrstu
höfðu þeir gefið sig starfmu algerlega á
vald með ótakmörkuðum áhuga og dugn-
aði og lagt sálu sína í það. Smám saman
varð fólk áhugalaust og uppgefið. Því
fannst það ekki fá umbun erfiðis síns.
Ábyrgðarkenndin vék fyrir áhugaleysi og
andleg og líkamleg þreyta sagði til sín í
Tíu einföld ráð gegn starfsdoða
Ráð sem snúa að samstarfsmönnum
Deilið jafnt velgengni ykkar
sem mistökum með öðrum
Ráð sem snúa að vinnustaðnum
Veitið starfsmanni frí ef yfirvinna
hefur verið óhófleg
Stundið líkamsrækt Takið því vel ef starfsmaður
hafnar verkefni
Lærið að neita verkefnum
Gætið þess að starfsmenn fái að hafa
Þekkið takmörk ykkar og gerið áhrif þegar mikilvægar ákvarðanir eru teknar
raunhæfar kröfur til sjálfra ykkar
Gætið þess að hver starfsmaður eigi kost á því
Látið starfið ekki ganga of nálægt ykkur að leita til einhvers innan fyrirtækisins með
vanda sinn
Haldið ykkur við í starfi
102 ÞJÓÐLÍF