Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2009, Blaðsíða 25

V í S I N D I
Á VORDOGUM
FYLGIRIT 60
finnast í 2/3 brjóstakrabbameinsæxla og eru aðrar en sjást í
brjóstvef án krabbameins. Vísbending er um tengsl litninga-
breytinga við lengra genginn sjúkdóm.
V-46 Hindrandi viðhorf til verkja og verkjameðferðar
meðal krabbameinssjúklinga á ópóíðmeðferð í sex
Evrópulöndum
Sigríður Gunnarsdóttir1'2' Valgerður Sigurðardóttir', og EPOS
rannsóknarhópurinn
'Landspítala, 2HÍ
sigridgu@landspitali.is
Inngangur. Ómeðhöndlaðir krabbameinsverkir eru vandamál
á heimsvísu. Hindrandi viðhorf sjúklinga (s.s. ótti við fíkn,
áhyggjur af þolmyndun og aukaverkunum) hafa verið rann-
sökuð í Bandaríkjunum, í Asíu og á íslandi og hafa neikvæð
áhrif á verkjameðferð og tengjast verri verkjum og skertum
lífsgæðum. Slík viðhorf eru oft menningarbundin og áríðandi er
að leiðrétta þau í fræðslu til sjúklinga. Mikilvægt er að skoða slík
viðhorf í fleiri löndum.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna hindrandi viðhorf hjá
evrópskum krabbameinssjúklingum á ópíoíð meðferð.
Aðferð: Rannsóknin var samevrópskt verkefni sem náði til 3000
sjúklinga í 11 löndum. Hún var lýsandi þversniðsrannsókn.
Spurningalistar voru lagðir fyrir í eitt skipti: „Barriers
Questionnaire-II", „Brief Pain Inventory" og „EORTC QLQ-
C30" til að meta hindrandi viðhorf, verki og lífsgæði. Listarnir
hafa verið þýddir, staðfærðir og forprófaðir í fjölda landa.
Niðurstöður: í þessum hluta rannsóknarinnar tóku þátt 688
krabbameinssjúklingar, 18 ára og eldri, 54% karlar og 46%
konur, í sex löndum í Evrópu. Allir voru á ópíoíðmeðferð.
Meðalaldur var 61.30(13.11) ár og tími frá greiningu voru
30.56(41.38) mánuðir. Þátttakendur í öllum löndunum höfðu
hindrandi viðhorf. Meðaltalsskor var 1,88(0,85) á skalanum
0-5 þar sem hærra skor táknar sterkari hindrandi viðhorf.
Munur var á viðhorfum eftir löndum. Sterkari viðhorf var að
finna hjá körlum en konum og hjá þeim sem eldri voru. Ekki
reyndust tengsl á milli viðhorfanna og ópíoíð notkunar, en veik
og marktæk fylgni var á milli verkja, áhrifa verkja á daglegt líf,
lífsgæða og viðhorfanna.
Ályktun: Hindrandi viðhorf fundust í öllum þátttökulöndum
og munur var á milli landa. Viðhorfin tengdust verkjum og
lífsgæðum en ekki notkun á ópíoíðum. Tækifæri gafst til að
kanna viðhorfin í þessari stóru samevrópsku rannsókn en í
framhaldinu er nauðsynlegt að skoða slík viðhorf og áhrif þeirra
í fjölbreyttara úrtaki m.a. hjá sjúklingum sem ekki taka ópíoíða
til verkjastillingar.
V-47 Einkenni og lífsgæði krabbameinssjúklinga á
ópíoíðum
Sigríður Zoega1, Sigríður Gunnarsdóttir24, Valgerður Sigurðardóttir3,
Nanna Friðriksdóttir4
'Þvagfæraskurðdeild 13-D, 2fræðasviði krabbameinshjúkrunar,
’líknardeild Kópavogi, 'lyflækningasviði II
szocga@landspitali.is
Inngangur: Lífsgæði krabbameinssjúklinga eru yfirleitt lakari
en hjá almenningi og tengsl eru á milli einkenna og lífsgæða.
Fjöldi einkenna er yfirleitt um 8-11 og oftast er styrkur þeirra
lítill eða í meðallagi. Töluverður hluti sjúklinga upplifir þó mikil
einkenni einkum hvað varðar þreytu og verki.
Markmið: Tilgangur rannsóknarinnar var að meta einkenni
og lífsgæði krabbameinssjúklinga á ópíoíðum og að skoða
sambandið milli einkenna og lífsgæða. Rannsóknin var hluti
af fjölþjóðlegri rannsókn, European Pharmacogenetic Opioid
Study.
Aðferðir: Rannsóknamið var lýsandi, þversniðs, fylgni-
rannsóknarsnið og var um hentugleikaúrtak 150 krabbameins-
sjúklinga á ópíoíðum að ræða. Karlar voru 62 (41%) en konur 88
(59%). Þátttakendur voru á aldrinum 20-92 ára en meðalaldur
(SF) var 64,7 (12,7) ár.
Niðurstöður: Meðalfjöldi (SF) einkenna var 9,0 (3,3) en meðal-
styrkur (SF) var 0,9 (0,5) á skalanum 0-3. Þreyta, verkir og slapp-
leiki voru þau einkenni sem bæði voru algengust og sterkust.
Kyn og fjöldi annarra sjúkdóma en krabbameins höfðu ekki áhrif
á fjölda einkenna, styrk þeirra eða heildar heilsu/lífsgæðaskor.
Fjöldi og styrkur einkenna minnkaði hins vegar með hækkandi
aldri. Verkir, þreyta, svefnleysi, og depurð skýrðu 33,6% af
dreifingunni í heilsu/lífsgæðaskori, leiðrétt fyrir aldri og kyni.
Annað módel, einnig leiðrétt fyrir aldri og kyni, sýndi að fjöldi
einkenna skýrði 25,8% af dreifingunni í heilsu/lífsgæðaskori.
Ályktun: Einkennamynd og lífsgæðaskor þátttakenda í þessari
rannsókn var svipað og hjá sambærilegum hópum í erlendum
rannsóknum. Niðurstöðurnar benda til þess að auka megi lífs-
gæði krabbameinssjúklinga með því að draga úr fjölda krabba-
meinstengdra einkenna og meðhöndla einkenni, einkum verki
og þreytu.
V-48 Beinmergsskipti í öðru landi. Reynsia aðstandenda
af því að fylgja sjúklingum sem fá meðferð með
blóðmyndandi stofnfrumum úr gjafa
Þórunn Sævarsdóttir, Nanna Friðriksdóttir, Björk Unnarsdóttir, Sigrún
Reykdal
Landspítala, lyflækningasviði II
torun nsa@landspi tali. is
Inngangur: Árlega fara að meðaltali 5 íslenskir sjúklingar í
fylgd aðstandenda til Svíþjóðar þar sem þeir fá meðferð með
blóðmyndandi stofnfrumum úr gjafa. Meðferðin tekur þrjá til
fjóra mánuði.
Markmið: Að kanna upplifun og reynslu aðstandenda af því
að fylgja sjúklingum sem fá meðferð með blóðmyndandi stofn-
frumum úr gjafa.
LÆKNAblaðið 2009/95 25