Frjáls verslun - 01.03.2015, Blaðsíða 47

FRJÁLS VERSLUN 3 tbl. 2015 47
hækkunarleggs hinn 9. mars
2009 (gula punktalínan á mynd
1). Þessi hækkunarleggur er
þegar orðinn annar mesti í
sögunni og næstur á eftir þeim
langlengsta sem náði allt frá
des ember 1987 til mars árið
2000 er dot­com­bólan svo­
nefnda sprakk. Rauða punk­
talínan á mynd 1 sýnir þennan
lengsta hækk unarlegg sögunnar
sem fól í sér sexföldun á verði
hlutabréfa í S&P 500­vísitölunni.
Í núverandi hækkunarlegg
hefur verð á hlutabréfum nærri
því þrefaldast á liðlega sex ár­
um. Mynd 2 sýnir fjóra lengstu
hækkunarleggi sögunnar og
þar sést sá næstlengsti í tíma
(græna línan) sem stóð frá 1948
til 1956. Sá þriðji lengsti í tíma er
leggurinn frá 1974 til 1980 (fjólu­
bláa línan) en eins og myndin
sýnir náðu þeir hvorugir jafnmik­
illi hækkun og núverandi leggur
(gula línan) þótt ekki muni miklu
á þeim gula og græna.
STYRKING DOLLARANS
FRÁ 2014
Frá síðari hluta ársins 2014
bregður svo við að saman fer
hækkun hlutabréfaverðs á Wall
Street og hækkun á meðal­
gengi dollarans á alþjóðlegum
gjaldeyris markaði. Í síðari hluta
apríl 2015 er hækkun dollarans
þegar orðin um 25% (frá miðju
ári 2014, sjá mynd 3) og heita
má að þessi mikla hækkun
skeki allan alþjóðlegan fjármála­
markað. Munar þar mest um mikla
lækkun á hrávöruverði, olíu og
málmum en verð á þeim markaði
er skráð í dollara. Gengi evru
hefur lækkað á móti og er um
1,06 í síðari hluta apríl 2015 en
var nærri 1,38 vorið 2014. Mikil
lækkun evru hjálpar vissu lega
útflutningsgreinum Evrópusam­
bandsins og ætti að örva þjóðar­
búskap helstu evruríkja.
GENGI DOLLARANS
FRÁ ÁRINU 1981
Á mynd 4 sést að gengi Banda­
ríkjadollara var afar lágt skráð
í sögulegu samhengi á fyrri
hluta ársins 2014. Mikil hækkun
á gengi þessa mikilvægasta
gjaldmiðils á heimsvísu átti því
ekki að koma mönnum í opna
skjöldu þótt 25% á níu mánuðum
sé vissu lega mikið. Mynd 4
sýnir einnig að gengisvísitala
dollarans hækkaði mikið árin
1995 til 2000 einmitt á sama
tíma og hlutabréf á Wall Street
hækkuðu meira en dæmi eru
um í sögunni. Hækkandi verð á
hlutabréfum umfram aðrar helstu
kauphallir á sama tíma og gengi
gjaldmiðilsins er hækkandi er
styrkleikamerki sem óvíða er að
finna á alþjóðlegum fjármála­
markaði. Þennan mikla styrk í
þjóðarbú skap Bandaríkjamanna
er hug sanlega að rekja til styrkrar
og farsællar stjórnar Bens Bernan­
kes á peningamálum þjóðarinnar
eftir hrun á fjármálamarkaði árið
2008. Auðvitað kemur fleira
til svo sem tæknibreyting og
fram leiðniaukning að ónefnd um
olíu­ og gaslindum sem kunna að
leiða til nettóútflutnings Banda ­
ríkjamanna á orku innan fárra ára.
WALL STREET HEFUR
VINNINGINN
Mynd 5 sýnir yfirburði Wall Street
á heimsmarkaði hlutabréfa svo
ekki verður um villst. Græna
línan á myndinni er Morgan
Stanley­vísitala hlutabréfa í
helstu kauphöllum utan Banda ­
ríkjanna en sú bláa sýnir S&P
500­vísitöluna. Sú síðarnefnda
hefur þrefaldast að verðgildi frá
lággildi eftir fjármálahrunið hinn
9. mars 2009 en sú fyrrnefnda
hefur tvöfaldast á sama tíma.
S&P 500 vísitalan
frá árinu 1981-2015
1981
2015
82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14
2000 20031987 2009 2014
15
núverandi hækkunarleggur
sá annar mesti í sögunni
Mynd 1. Núverandi hækkunarleggur er þegar orðinn annar mesti í sögunni.
Mynd 3. Hækkun Bandaríkjadollars skekur alþjóðlegan fjármálamarkað.
Mynd 5. Yfirburðir Wall Street á heimsmarkaði hlutabréfa.