Frjáls verslun - 01.03.2011, Blaðsíða 23

FRJÁLS VERSLUN 3.tbl.2011 23
Þarf að taka á
lánamálum
FASTEIGNAMARKAÐURINN
Ingibjörg Þórðardóttir, formaður
Félags fasteignasala:
Aukinn hraði hjá bíla­
verksmiðjunni í Tórínó
Síðustu vikur á alþjóðlega hlutabréfamarkaðnum hafa verið fremur viðburðasnauðar. Vikurnar frá 1. febrúar til þriðju viku í apríl voru hlutabréf á Wall Street mikið á 2,5% bili ef
undanskildir eru tíu dagar um miðjan mars þegar verðið fór 4%
niður fyrir þetta 2,5% bil.
Síðustu vikur hafa hins vegar orðið umskipti á milli atvinnu­
greina á markaði í Bandaríkjunum. Svonefndar varnargreinar
hafa sótt í sig veðrið og hækkað hlutfallslega í samanburði við
aðrar. Þetta eru greinar eins og heilsa, almennar neysluvörur og
veitufyrirtæki; greinar sem fjárfestar leita í til að verja sig þegar
þeir eiga von á að lækkun sé í aðsigi á hlutabréfamarkaði. Á sama
hátt hafa líka skuldabréf hækkað í samanburði við hlutabréf.“
Sigurður segir að á móti hafi svonefndar sóknargreinar eins
og tækni, fjármál og lífsstílsgreinar veikst. Slíkur snúningur frá
sóknargreinum til varnargreina sé oft til marks um að eftirspurn
eftir hlutabréfum sé veik. Hann segir að stórir fjárfestar flytji fé
sitt í skjól á meðan aðlögun eða hjöðnun gangi yfir á hlutabréfa­
markaðnum.
„Í raun og veru er þessi framvinda á Wall Street dæmigerð fyrir
allan heimsmarkað hlutabréfa. Hlutabréf í stærstu kauphöllinni
í Asíu, eins og í Kína og á Indlandi, hafa verið fremur veik það
sem af er ári og jafnvel þar sem árangurinn er bestur eins og í
Malasíu, Taílandi, Suður­Kóreu og Indónesíu er ekki um mikla
hækkun að ræða. Hörmungar í Japan hafa ugglaust áhrif á sama
hátt og skuldavandi hvílir þungt á þjóðum í Evrópu, Bandaríkjun­
um og í Japan. Líklegt er að næstu mánuði í hlutabréfum verði
eftirspurn fremur dauf eins og oft gerist yfir sumartímann.“
ERLEND HLUTABRÉF
Sigurður B. Stefánsson, sjóðstjóri hjá
Eignastýringu Landsbankans:
Það er orðin mun meiri umsetning á fasteignamarkaðnum en verið hefur. Samningar eru farnir að fara yfir hundrað á viku og marsmánuður var 60% betri en í fyrra.“
Ingibjörg segir að ekki sé grundvöllur fyrir því að verð á fast­
eignum lækki meira og segir hún að í raun sé verð á fasteignum
á Íslandi lágt borið saman við önnur lönd og nefnir hún hinar
Norðurlandaþjóðirnar sem dæmi.
„Lánin þurfa að fara í endurnýjun lífdaga. Það er ekki boðlegt að
hafa einungis þessi verðtryggðu lán á markaði vegna þess að fólk
veit í rauninni ekki út í hvað það er að fara með verðtrygg inguna
eins og hún hefur verið. Hún hefur sveiflast hratt upp í áranna rás
og í rauninni haggast ekki höfuðstóll lánanna heldur hækkar þrátt
fyrir áralangar afborganir. Mér finnst tímabært að tala um að nú
þurfi að endurskoða lánaumhverfið því það á sér enga hliðstæðu í
hinum siðmenntaða heimi að lántakandi beri alla áhættu af láninu
en lánveitendur séu með alla öryggisþætti sín megin.
Til að markaðurinn nái eðlilegu jafnvægi þarf að taka á lána­
málum landsmanna.“
Frá 2004 hefur forseti Íslands þrisvar sinnum neitað að staðfesta lög frá Alþingi á grundvelli 26. gr. stjórnar­skrárinn ar. Fram að því hafði forseti aldrei beitt þessu
ákvæði. Í öll skiptin var gagnrýnt að með ákvörðun sinni hefði
forsetinn gengið gegn þingræðinu. Það stenst þó ekki skoðun
því þingræði merkir að ríkisstjórn og ráðherrar á hverjum tíma
sitja í skjóli þingmeirihluta. Í ekkert þessara skipta hafði ákvörðun
forsetans um að hafna undirritun laganna áhrif á stöðu ríkisstjórn­
arinnar í þinginu enda kom ekki til neinna breytinga á stjórnar­
meirihlutanum í kjölfar niðurstöðunnar. Hins vegar má deila um
hvort ákvarðanir forsetans hafi veikt stöðu ríkisstjórnarinnar í
almennri stjórnmálaumræðu.
Það blasir þó við að þegar ákvæðinu er beitt skerðir það svig­
rúm þingmeirihlutans til að setja lög. Fram til 2004 hafði Alþingi,
í framkvæmd, hvorki deilt því valdi með forseta né kjósendum.
Beiting ákvæðisins hefur þær afleiðingar að lýðræðislegt aðhald
við þingmeirihlutann eykst. Það hefur því mikla lýðræðislega
þýðingu. En verði það að venju að ákvæðinu sé beitt er mikil­
vægt að sátt sé um hvaða viðmið eigi að liggja til grundvallar
ákvörðun forsetans um að synja lögum staðfestingar og vísa
þeim til þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Málskotsrétturinn
STJÓRNMÁL
Dr. Stefanía Óskarsdóttir, sjálfstætt
starfandi stjórnmálafræðingur:
þau hafa orðið
Þekking á markaði er styrkur og það getur sparað fyrir­tækj um stórfé að greina neytendahegðun. Mér finnst mark aðsrannsóknir á Íslandi allt of mikið hugsaðar sem
eitthvað sem fyrirtæki fara út í stöku sinnum áður en mikilvægar
ákvarðanir eru teknar frekar en að þær séu hluti af daglegum
rekstri fyrirtækja.
Í kreppunni er of mikið um að fyrirtæki þurfi í rauninni að henda
peningum í vandamál vegna þekkingarskorts. Það kemur fram
í niðurskurði og sérstaklega í minnkun framleiðni í formi tilboða;
fyrirtæki þurfa að auglýsa tilboð til að draga til sín neytendur.
Þau kunna kannski ekki að mæta þörfinni.“
Valdimar segir mikilvægt að fá sem mest út úr mikilvægustu
neytendunum í kreppunni og halda þeim því þeir geti skilað enn
meiru þegar efnahagur fer að vænkast á ný. „Einnig er nauðsyn­
legt að læra af þeim og get ég tekið dæmi af Disney­skemmti­
garðinum í Flórída en til að vaxa enn frekar litu forsvarsmenn
hans á ákveðna markaðskennitölu sem kallast „share of wallet“
og mætti kalla „hlutdeild af veski“. Þeir komust að því að þeir
fengu aðeins smáhlutdeild af peningunum sem gestir skemmti­
garðsins eyddu á Flórída þótt hann væri aðalaðdráttaraflið: Í
staðinn fyrir að horfa bara á tölur eins og hversu margir komu
í skemmtigarðinn fóru þeir að horfa á aðrar kennitölur eins og
hversu mikinn hlut þeir fengju af peningunum. Þá var það bara
smá prósenta af því sem ferðamenn eyddu til dæmis í hótel og
veit ingastaði. Forsvarsmenn skemmtigarðsins byggðu upp slíka
þjón ustu og náðu miklu stærri hlutdeild af veski neytenda.“
MARKAÐSHERFERÐIN
Dr. Valdimar Sigurðsson, dósent við við­
skiptadeild Háskólans í Reykjavík og gesta-
prófessor við Cardiff Business School:
Þekking
er styrkur
Síðustu vikur
viðburðasnauðar