Frjáls verslun - 01.05.2007, Blaðsíða 141

F R J Á L S V E R S L U N • 5 . T B L . 2 0 0 7 141
ár séu liðin frá útkomu bókarinnar er hún enn á lista yfir vinsælar
bækur og um hana má finna athyglisverðar og lærdómsríkar
umsagnir á amazon.com. Bókin fjallar um innri frumkvöðla og
hlutverk þeirra í þróun og árangri stórfyrirtækja. Bókin byggir á
fimm ára rannsóknarverkefni Kanters sem náði til meira en 100
fyrirtækja í Bandaríkjunum. Af þessum fjölda voru 40 fyrirtæki
heimsótt og 10 fyrirtæki voru skoðuð ofan í kjölinn.
Eitt af því sem dregið er fram í bókinni og jafnan vekur áhuga
er listi yfir það sem einkum kemur í veg fyrir nýsköpun og þróun
í fyrirtækjum. Áhuginn er ekki síst tilkominn vegna þess að þessir
punktar eiga enn í dag fullt erindi til stjórnenda og starfsmanna
fyrirtækja. Punktarnir eru settir fram af Kanter eins og þeir séu
reglurnar sem stjórnendur fyrirtækja hafi hangandi uppi á vegg hjá
sér og fari eftir:
Listi yfir það sem kemur í veg fyrir nýsköpun
1) Hafðu varann á þegar hugmynd kemur frá starfsfólki
– bæði vegna þess að hugmyndin er ný og vegna þess að
hún kemur neðan úr fyrirtækinu.
2) Gerðu kröfu til þess að starfsfólk sem þarf á þínu
samþykki að halda til að gera tiltekinn hlut, leiti jafnframt
til annarra stjórnenda um þeirra samþykki.
3) Farðu þess á leit við deildir og einstaklinga að þeir rýni í
verk hver annars (það kemur í veg fyrir að þú þurfir að
taka ákvörðun þar sem þú velur þá hugmynd sem verður
ofan á).
4) Vertu gagnrýninn á það sem starfsmenn gera og slepptu
því að hrósa þeim (það heldur starfsmönnum á tánum).
Láttu þá jafnframt vita að þeir geti misst vinnuna hvenær
sem er.
5) Farðu með ábendingar um vandamál sem vísbendingu um
veikleika, til að draga úr því að starfsfólk verði of upptekið
af því að láta vita af því þegar hlutirnir eru ekki í lagi.
6) Hafðu góða stjórn á hlutunum. Sjáðu til þess að allt sem
mælanlegt er verði mælt og það oft.
7) Taktu ákvarðanir um breytingar og endurskipulagningu hratt
og án vitundar starfsmanna fyrirfram (það heldur starfs-
fólkinu á tánum).
8) Sjáðu til þess að allar óskir um upplýsingar frá stjórn-
endum séu vel rökstuddar, jafnframt að upplýsingum sé
ekki miðlað nema þegar nauðsyn ber til (enda mega þær
ekki falla í rangar hendur).
9) Fáðu undirmönnum þínum þau verkefni, í takti við hugmyndir
um þátttöku og valddreifingu, sem miða að því að hag-
ræða í rekstrinum, fækka fólki og færa til starfsmenn.
Einnig að fá aðra til að framkvæma erfiðar ákvarðanir sem
þú hefur tekið og umfram allt gera það hratt.
10) Að lokum, aldrei gleyma því, að þú og aðrir stjórnendur
hafið þegar þekkingu á öllu sem einhverju máli skiptir í
tengslum við fyrirtækið.
Þetta eru ekki boðorð Kanters sem ýta undir frumkvæði og forystu
í innra starfi fyrirtækja. Þetta eru hins vegar boðorð sem virðast
liggja til grundvallar hjá mörgum stjórnandanum og sem þá geta
skýrt hvers vegna fyrirtæki ná ekki árangri. Framlag Rosabeths
Moss Kanters bendir þvert á móti á leiðir og starfshætti sem vinna
á svona stjórnunarháttum. Í verkum Kanters er að finna lyklana að
öðrum og árangursríkari starfsháttum.
Nánari upplýsingar um Rosabeth Moss Kanter er að finna á slóðinni:
http://dor.hbs.edu/fi_redirect.jhtml?facInfo=bio&facEmld=rkanter og á
vefsetrinu www.goodmeasure.com.
Edith T. Penrose
Auðlindasýn á starfsemi fyrirtækja.
Það sem ræður valinu á Edith T. Penrose í þann hóp kenninga-
drottninga sem hér er fjallað um er ekki hversu vinsæl hún var eða
á hvaða listum nafn hennar er að finna. Ástæðan er sú staðreynd
að helsta verk hennar, „The Theory of the Growth of the Firm“,
sem kom út árið 1959, hefur reynst
brautryðjandaverk og það hefur verið
grundvöllur rannsókna, fræðimennsku
og kenninga á síðustu áratugum sem
falla undir svonefnda auðlindasýn á
starfsemi fyrirtækja.
Edith T. Penrose (1914-1996) var
fædd í Los Angeles í Kaliforníu. Hún
lauk BA-prófi í hagfræði frá Berkeley
háskóla árið 1936 og meistara- og
doktorsgráðu frá John Hopkins háskóla
árið 1951. Leiðbeinandi hennar var
hinn þekkti prófessor Fritz Machlup. Að loknu náminu bauð hann
Edith að gerast þátttakandi í rannsóknarverkefni um vöxt og við-
gang fyrirtækja, þ.e. „the growth of firms“.
Ritferill Edith Penrose er í sjálfu sér ekki mjög umfangsmikill.
Fyrsta ritverkið hennar kom út 1940, „Food Control in Great
Britain“. Það var gefið út af Alþjóða-
vinnumálastofnuninni, þar sem hún
starfaði um tíma. Ritferillinn hófst þó
ekki fyrir alvöru fyrr en hún og mað-
urinn hennar E.F. Penrose, sem var
fræðimaður, komu til Johns Hopkins
háskólans. Í tengslum við nám sitt og
rannsóknir skrifaði hún fyrst bókina
„The Economics of the International
Patent System“ (1951). Einnig tvær
greinar í American Economic Review:
„Biological Analogies in the Theory of
the Firm“ (1952) og „Research on the
Business Firm: Limits to Growth and
Size of firms“ (1955). Síðan gaf hún
S T J Ó R N U N
Ritverkið „The Theory
of Growth of the Firm:
The Legacy of Edith
Penrose“ er áhugaverð
lesning.
Framlag Edith T.
Penrose til þekkingar
á fyrirtækjum og
innviðum þeirra
hefur á margan hátt
endurgert og þróað
fyrirliggjandi kenningar
hagfræðinnar.