Ægir - 01.07.2003, Blaðsíða 18

Æ G I S V I Ð TA L I Ð
undan því að hafa lagt mitt að mörkum til þess að
koma þessu kerfi á, enda er alveg ljóst í mínum huga
að það hefði aldrei verið sett á í andstöðu við samtök
útvegsmanna. Við urðum einfaldlega að hafa ákveðið
frumkvæði í málinu og bera ábyrgð á því með stjórn-
málamönnunum.“
- Kvótakerfið hefur alltaf valdið töluverðum deil-
um og flokkadráttum í þjóðfélaginu. Telurðu að
þetta sé gallalaust kerfi í dag?
„Ég tel að á því séu mjög litlir gallar og í mínum
huga er þetta gott kerfi. En vissulega er alltaf hægt
að gera gott kerfi betra. Útvegsmenn hafa lagt á það
áherslu, í samhljómi við sjómannasamtökin, að tak-
marka tímabundna framsalið, sem oft er nefnt leigu-
framsal. Ég er mjög ósáttur við þegar menn eru að
leigja frá sér kvótann en gera ekki út.“
Útgerðin sjálf fjármagnar hagræðinguna
Þess eru dæmi að kvótaeigendur hafi selt varanlegar
aflaheimildir, hætt útgerð og farið út úr atvinnu-
greininni með fullar hendur fjár. „Markmið kvóta-
kerfisins var að greinin hjálf kostaði hagræðinguna,
en ekki að hún yrði greidd af almenningi, líkt og á
sér stað víða annars staðar. Með hagræðingunni skap-
aðist grundvöllur fyrir arðbærum rekstri fyrirtækj-
anna, stöðugleiki myndaðist og allur almenningur
hefur haft verulegan fjárhagslegan hag af þessu fyrir-
komulagi. Það að einhverjir aðilar hafi hagnast fjár-
hagslega á því að hætta í útgerð, þá finnst mér það
ekki skipta höfuðmáli. Meginariðið er það að greinin
stóð sjálf fyrir hagræðingunni og það hafa allir lands-
menn haft ábata af því,“ segir Kristján þegar hann er
spurður út í þetta. „En það er alveg rétt að margir
hafa selt skip sín og veiðiréttindi, en þá hefur önnur
útgerð keypt og nýtt atvinnutækin og veiðiheimild-
irnar. Slík viðskipti koma ekki á einn eða annan hátt
við mig eða þig sem skattgreiðendur. Innan Evrópu-
sambandsins, svo dæmi sé tekið, er flotinn minnkað-
ur með fjármunum skattgreiðenda. Hér á landi er
það hins vegar útgerðin sjálf sem fjármagnar hagræð-
inguna sem af því leiðir að minnka fiskiskipastólinn.
Í þessu sambandi er hins vegar rétt að hafa í huga
að fjölskyldur hafa selt hluti sína og gengið með
milljarða króna út úr verslunarkeðjum og iðnfyrir-
tækjum. Við þetta eru ekki gerðar sérstakar athuga-
semdir. En vegna þess að inn í lagasetninguna árið
1990 kom ákvæði um sameign þjóðarinnar, þá hafa
menn teygt það ákvæði og togað. Sigurður Líndal,
prófessor, hefur hins vegar útskýrt það vel að þetta
ákvæði um sameign þjóðarinnar er merkingarlaust.“
Sumar útgerðir á Vestfjörðum
klúðruðu sínum málum
- Það virðist vera stöðugt hyldýpi milli LÍÚ og smá-
bátamanna?
„Já, það er vegna þess að við þeir ganga í þveröf-
uga átt en við. Við erum að reyna að umgangast auð-
„Ég hef oft tekið það mjög nærri mér þegar flotinn
hefur verið bundinn við bryggju vegna þess að
deilendur hafa ekki komið sér saman um kaup og
kjör,“ segir Kristján, en vert er að taka fram að
meðfylgjandi mynd úr Reykjavíkurhöfn er ekki
tekin við slíkar aðstæður.
Erfiðasta málið
„Vinnudeilur eru tvímælalaust það sem mér hef-
ur persónulegast þótt erfiðast að takast á við í
störfum mínum hjá LÍÚ. Ég hef oft tekið það
mjög nærri mér þegar flotinn hefur verið bund-
inn við bryggju vegna þess að deilendur hafa
ekki komið sér saman um kaup og kjör. Það hafa
margir eftirminnilegir menn komið að samn-
ingaborðinu í gegnum tíðina, en einn er sá
maður úr sjómannaforystunni sem er mér sér-
staklega eftirminnilegur fyrir það hversu stór-
yrtur hann gat oft verið, kröfuharður og á viss-
an hátt óbilgjarn, en jafnframt sanngjarn og
þorði að taka ábyrgð á erfiðum málum og koma
þeim í gegn. Þetta var Ingólfur Ingólfsson, sem
var formaður Farmanna- og fiskimannasam-
bandsins, en hann þurfti sökum heilsubrests að
láta af formennsku árið 1983.
Í kjarasamningum skiptir öllu máli að ná
trúnaði milli manna. Það sem nú gerir samn-
ingaferlið flóknara en ella er þrískipting sjó-
mannasamtakanna í Vélstjórafélagið, Farmanna-
og fiskimannasambandið og Sjómannasamband-
ið. Þessi skipting gerir samningaferlið flóknara
en ella og að mínu mati er þetta líka óheppilegt
fyrir sjómannastéttina.
Því miður hefur alltof oft komið til opinberra
afskipta af kjaradeilum útvegsmanna og sjó-
manna. Þetta hefur ítrekað gerst vegna þess, að
mér finnst, að sjómenn hafa sett fram ósann-
gjarnar kröfur og óeining hefur verið í þeirra
röðum.“
Samningar útvegsmanna við Sjómannasam-
bandið og Farmanna- og fiskimannasambandið
eru lausir um áramót, en samningar við Vél-
stjórafélagið eru bundnir til næstu tveggja ára.
Kristján segist ekki hafa áhyggjur af komandi
kjaraviðræðum. „Nei, það hef ég ekki,“ segir
hann og brosir. „Þá verð ég hættur og Friðrik
Arngrímsson sér um þetta fyrir okkar hönd. Frið-
rik tók þennan kaleik af mér þegar hann kom
hingað til starfa. Ég er þakklátur fyrir það að
þurfa ekki að stíga oftar fæti inn í Karphúsið.“
Ég er eindregið þeirrar skoðunar að byggða-
kvóta eigi að afnema, enda eru þeir að mínu
mati barn síns tíma og dæmigert klastur
á kerfið.