Tímarit Máls og menningar - 01.08.1940, Blaðsíða 88

174
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
að yfirvarpi til að villa menn í því, hvað voru höfuðatriði og
hvað aukaatriði, hvað veruleiki og hvað hégómi í byggingu Vik-
toríu-tímabilsins. Oft verður svo, að þegar höfuðáherzla er lögð
á hégómleg atriði máls, er það sama og að falsa málið allt, —
sú tilfinning var að minnsta kosti efst hjá mér, að loknum
lestri þessarar bókar ó sínum tíma. Þegar ég blaða nú gegn um
liana aftur, í þýðingu, finn ég þó bezt, hve því fer fjarri að hún
gefi íslenzkum lesendum svar við nokkrum sköpuðum hlut, sem
þeir hirða að vita um Viktoriu og Viktoríutímabilið. Aftur á
móti virðist bókin vera tilvalinn lestur fyrir enska heldrimenn
og höfðingjasleikjur, menn sem kunna ekki að líta á brezka
heimsveldið öðruvísi en einhvern alskapaðan og siðferðilega full-
kominn eilifðarveruleik ofar því að vera umræðuefni og spurs-
mál, en finnst aðalatriðið að vita hvernig sé umhorfs í svefn-
herbergi drottningar, klæðaskáp og eldhúsi, eða hvernig hirð-
menn snúi upp á skegg sitt og livaða brandara stjórnmálamenn
og hertogar hafi sagt um einhver æðri fjölskyldumál.
Ef til vill hefur bókin það til síns ágætis, að hún skilur
fróðleiksfúsan lesanda eftir forvitnari en áður um skýringu á
eðli Viktoríutímabilsins — skýringu á hinu öfgafyllsta fyrir-
brigði 19. aldar, brezka heimsveldinu, og hinni mestu öfgastefnu,
sem uppi hefur verið í heiminum, brezku heimsvaldastefnunni,
grundvelli og siðferðisbakhjalli heimsauðvaldsins.
Höfundurinn er einn af þessum lipru brezku yfirstéttarmennta-
mönnum, sem halda að vísu ágætlega á penna, en erfitt er að velja
sæti innan nokkurrar sérstakrar bókmenntagreinar eða fræða,
liann er ekki sagnfræðingur, ekki sálfræðingur, ekki heimspek-
ingur, ekki skáld, verk hans hvorki fræðirit né skáldrit, hvorki
skemmtirit né ádeilurit (fyrir íslendinga yfirleitt hlýtur það að
vera með afbrigðum leiðinlegur lestur), það er einhversstaðar
mitt á milli allra hluta, ef til vill einna næst þvi að vera „följe-
tónismus“ — neðanmálsgreinastíll, form, sem að vísu er tiðkað
alimikið af ákveðinni tegund hlaðamanna, en nýtur ekki álits
sem bókmenntir. Þýðingin her það með sér, að Kristján Alberts-
son, sem hefur prýðilegt mólfar, ef hann vandar sig, hefur geng-
ið að verkinu með hangandi hendi. Málvillum, sem benda til
þess, að þýðandi hafi unnið dottandi, bregður allt of oft fyrir,
t. d. „árum saman var tæpast ein kú i landinu" o. s. frv., sem
ekkert vandlátt útgáfufyrirtæki mundi láta fara gegnum próförk.
Mér finnst hin „stórkostlega bókaútgófa“ gera Aldous Huxley
mjög rangt til með því að kynna hann islenzkum lesendum af