Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 20

200
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
víðs vegar innan þess mikla svæðis þar sem germanskar tungur
ganga. Og mér er sagt að náttúra íslands sé í sumum atriðum svo
merkileg að aukinn skilningur hennar varði miklu fleiri lönd en ís-
land eitt. íslenzk vísindastörf eru ekki eingöngu sérmál okkar, held-
ur jafnframt ómissandi liður í alþjóðlegri starfsemi, og það því
fremur sem við finnum glöggt með sjálfum okkur að margt í þessum
fræðum er engum betur treystandi til að skilja rétt en okkur sjálf-
um. En auðvitað er jafnsjálfsagt fyrir því, að við sinnum líka þeim
viðfangsefnum okkar sem aðrar þjóðir láta sig ljtlu skipta, en geta
verið merkileg fyrir okkur eina. Hitt væri vitaskuld dæmalaus fá-
sinna, sem þó hefur stundum heyrzt ymprað á, að við eigum að
eftirláta öðrum þær rannsóknir sem helzt séu líkur til að menn vilji
annast í útlöndum, en beina sjálfir öllum kröftum að því sem aðrir
láti sig engu skipta. Því verður ekki neitað að með því móti mund-
um við að nokkuru leyti kasta kjarnanum en hirða hismið.
Eins og hvert mannsbarn veit, er langmestur hluti menningar-
arfs okkar frá liðnum öldum einskorðaður við tungu og bókmennt-
ir, og sú virðing sem við getum gert okkur vonir um að verða
helzt aðnjótandi meðal annarra þjóða hlýtur framar öllu að eiga
grundvöll sinn í því, að við höfum rækt þetta tvennt, lengst af við
óhagstæð ytri kjör, og höldum áfram að rækja. Þess væri þá að
vænta að íslenzka þjóðin hefði látið sitja í fyrirrúmi fyrir flestu
öðru, eftir að henni tók að vaxa fiskur um hrygg, að reka stefnu-
fasta menningarpólitík. Viðleitni á þessu hefur verið nokkur, og
þó miklu minni en skyldi, en einkum hlýtur manni að sárna hversu
óstyrkum og fálmandi höndum einatt hefur verið tekið á verkefn-
unum og hve lítið oft hefur orðið ágengt, stundum af því að allt
hefur verið látið reka á reiðanum, stundum af því að reynt hefur
verið að reka flokkapólitík eða beina bitlingum undir yfirskini
menningarþarfa, stundum af því að illa vígir menn hafi verið settir
til að verja þau rúm þar sem mest var raunin. Því miður er hér
sem ella, að athafnir síðustu ára á íslandi standa fyrir okkur í miklu
meiri móðu en svo, að við vitum glöggt hvernig þessum málum er
nú komið, en virzt hefur okkur úr fjarlægðinni sem ráðnar hafi
verið bætur á sumum verstu misfellunum. Hins vegar verður ekki
sagt að mikið fari fyrir umræðum um framtíðarkröfur og skipu-