Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 34

214
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
á takteinum látlausar stökur hundruðum og þúsundum saman, og
hver þeirra segir einhverja sögu, bregður upp smámynd af ein-
hverju atviki úr þjóðlífinu, vekur minningu um viðurkomningu í
hugskoli sem löngu er hætt að finna til. Þær stundir geta komið, að
manni finnist ekki meira til um annan skáldskap en þessar ferskeytl-
ur þar sem heil kvæði geta leynzt eins og í hnotskurn. En nú er svo
að sjá sem þær séu alveg að týnast. Ólafur heitinn Marteinsson hóf
vísnasöfnun á Islandi og skrifaðist á við safnendur víðs vegar um
land, en ókunnugt er mér um hvernig safn hans var eða hvar það
er niðurkomið eða hvort nokkuð hefur verið gert til að auka við
það. Manni koma í hug hinar miklu söfnunarþjóðir: Finnar, Eistur,
Lettar, Littúanar, sem hafa látið prenta alþýðukveðskap sinn í
fjöldamörgum þykkum bindum og telja hann sína dýrmætustu þjóð-
areign. . .
Hvernig er um þjóðtrú, þjóðsiði, þjóðsögur? Ég veit ekki hvað
enn kann að leynast af óskráðum þjóðsögum meðal fólks, en hitt er
víst að um forna þjóðtrú og þjóðsiði mætti enn safna ærinni vitn-
eskju af vörum gamalla manna ef því verki yrði sinnt með fullri
einbeittni. Allir lesendur íslenzkra þjóðhátla eftir séra Jónas á
Hrafnagili munu geta orðið ásáttir um að það var mikið mein að
hann gat ekki gengið óskiptur að verki, og má búast við að nú sé
margt farið forgörðum sem hann hefði getað náð. En um það tjáir
ekki að sakast, heldur verður nú að reyna að bæta úr því eftir því
sem föng eru til. Eðlilegust söfnunaraðferð, og þó eflaust ekki ein-
hlít, væri sú að búa til spurningaskrár og senda mönnum víða um
land, enda hefur það margsýnt sig í öðrum löndum að menn sem
í fyrstu eru kvaddir til verka með slíkum skrám verða oft hinir
áhugasömustu og nýtustu að liggja út fyrir margvíslegum fróðleik
og bjarga honum undan gleymsku. Til þess að hafa yfirumsjón
þessa verks væri dr. Einar Ól. Sveinsson sjálfsagður maður.
Hvernig er um rímnastemmur og önnur þjóðlög? Ég ber lítið
skynbragð á þá hluti, svo að frá minni hálfu hafa fæst orð minnsta
ábyrgð. En það er augljóst mál að söfnun séra Bjarna Þorsteins-
sonar var ónóg, þó ekki væri nema af þeirri ástæðu einni að hann
átti engan kost á að nota það tæki sem nú þykir sjálfsagt: hljóm-
plötuna. Ég átti fyrir nokkurum árum tal við finnskan prófessor í