Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 108

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAK
288
lýsing á hverri meindýrategund út af fyrir sig ásamt heimsútbreiðslu hennar,
skaðsemi og ráðum til útrýmingu. Hefst kafli þessi á ítarlegri lýsingu á bygg-
ingu skordýra, innri sem ytri, ásamt þróun þeirra, viðkomu og takmörkun
hennar.
III. Þessi kafli fjallar um önnur meindýr, eða þau sem ekki teljast til
skordýra. Svo sem: orma, maura, snigla, rottur og mýs.
IV. Baráttan viS meindýrin. Hér eru talin upp flest þau lyf, sem notuð eru
til útrýmingar hinum margvíslcgu meindýrum, og fylgja hverju efni nákvæmar
notkunarreglur.
V. Mcindýrin flokkuS eftir því hvar þau valda lielzt tjóni: I þessurn síðasta
kafla eru meindýrin nákvæmlega flokkuð eftir því á hvaða fæðutegundum þau
nærast, hvort þau lifa á mönnurn og húsdýrum eða finnast á lifandi gróðri.
Þessar upplýsingar eru mjög mikilsverðar við ákvörðun tegundanna.
Þá eru loks tilfærð milli 50 og 60 heimildarrit, er höf. hefur stuðzt við. Og
í bókarlok er nákvæm skrá, bæði á íslenzku og latínu, yfir öll þau meindýr,
iPiu bókin tekur til meðferðar.
Eins og framanskráð ber með sér, er bók þessi annað og meira en þurrar og
andlausar upptalningar, hún er heilsteypt verk, bæði hvað framsetningu og
efni áhrærir, og viðfangsefni hennar er engum þjóðarþegni óviðkomandi. Alll
frá engisprettuplágunni miklu á Egiptalandi á dögum Móse og fram á vora
daga hafa meindýrin herjað lönd og þjóðir miskunnarlaust. Milljónum króna
er enn árlega fórnað til þess að halda þessum vágestum í skefjum. Og þó er
tjónið, er þau valda, óútreiknanlegt.
Vér íslendingar höfum ekki síður en aðrar þjóðir átt óvini í margs kyns
meindýrum, og smátt og smátt bætast ný í hópinn eftir því sem samgöngur
verða tíðari við önnur lönd og því meiri stund, sem vér leggjum á ræktun
nýrra erlendra jurta og gróðurhússplantna.
Sem landbúnaðarþjóð og menningarþjóð er örugg þekking í þessum efnum
nauðsynleg. Bókin Meindýr í húsum og gróðri eftir Geir Gígja er einmitt sú
bók, sem veitir oss þessa þekkingu, framsetta skýrt og alþýðlega.
Höfundur bókarinnar er ágætur náttúrufræðingur og er þjóðkunnur fyrir
hina fjörlega skrifuðu grasafræði, er hann hefur ritað handa barnaskólum
landsins. En þó er skordýrafræðin sú grein náttúrufræðinnar, er hann hefur
sérstaklega lagt stund á. Hefur hann um margra ára skeið rannsakað skordýra-
líf hér á landi, og mun enginn Islendingur vera betur að sér í þeirri 'fræði-
grein en hann; enda ber bók hans þess glögg merki. Hún er ekki aðeins rituð
með skarpskyggni vísindamannsins, heldur skín nákvæmnin og samvizkusemin
út úr hverri línu hennar, svo lesandinn hefur ósjálfrátt á meðvitundinni að hér
sé höfundur, sem fullkomlega má treysta og liægt er að bera virðingu fyrir.
Allur frágangur bókarinnar er bæði höfundi og útgefanda til sóma. Málið
á henni er ágætt og prófarkalestur með afbrigðum góður. Virðist mér höfund-
inum hafa víðast tekizt vel með íslenzku meindýraheitin, þar sem þau vantaði.
Þó hygg ég að það geti valdið nússkilningi að kalla pseudococcus ullarlús,