Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 73

GÍSLl BRYNJÓLFSSON
253
þvaðrið og hin falska föðurlandsást, sem þeir kalla, verði enn
nokkra stund ofaná!“
í öðru bréfi til Jóns Péturssonar fjallar Gísli um Islandsmálin og
deilur sínar við Jón Sigurðsson. Þar spyr hann þessarar spurning-
ar: „Hver óskar fremur en ég, að öll valdstjórn íslands verði flutt
heim sem allra fyrst?“ En hann segir ennfremur í sama bréfi, að
með einhverju móti þurfi að binda enda á hið ófrjóa þref við Dani,
svo að menn geti snúið sér að umbótum í landinu sjálfu. Hins láist
honum að geta, að frumskilyrði þess, að umbætur gætu orðið í
landinu, var að koma stjórnarbótinni í framkvæmd.
5
Til eru bréf nokkur, sem farið hafa á milli Gísla Brynjólfssonar
og Benedikts Gröndal, fjögur seinustu árin sem Gísli lifði. Benedikt
og Gísli höfðu verið vinir góðir að fornu fari, en síðar fyrntist yfir
kunningsskapinn. í ársbyrjun 1884 tók Gröndal sig til og skrifaði
Gísla bréf, sem nú er glatað, en með því hófust bréfaskipti þeirra
að nýju. Svarbréf Gísla hið fyrsta, er að ýmsu merkilegt og bregður
nokkru ljósi yfir manninn. Það hefst með þessum orðum:
„Benedikt!
Nú er ég orðinn svo gamall, sem á grönum má sjá, en þó er enn
nokkuð eftir af því æskufjöri í mér, sem við báðir höfðum í Bessa-
staðaskóla og víðar annars staðar. Mér hefur því lengi ei þótt vænna
um nokkuð en bréf þitt fyrir fáum dögum, síðan ég í haust fékk
jafngott bréf frá Grími Thomsen. Það gladdi mig því fremur sem
ég fyrir löngu er orðinn því svo vanur, að vera einmana „fyrirlitinn
af öllum“, sem þeir segja íslands-kapparnir og „föðurlandsvinirnir“
miklu, að mér kemur ekkert illt á óvart lengur, en miklu fremur hitt,
sem gott er, — en þá tek ég því lika með þökkum og glaðna heldur
við.“
Svipaðar hugsanir og jafnvel nærri sömu setningarnar koma
fram hjá Gísla í bréfi til Gröndals, er hann ritaði skömmu fyrir
dauða sinn. Þar segir:
„Eg þakka þér tilskrifið. Það eru ekki svo margir á íslandi sem
muna eftir mér og þá sízt til að senda mér vinarkveðjur. En þótt
ég sé nú orðinn svo gamall, sem á grönum má sjá, þá hlýnar mér