Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 68

248
TÍMARIT MÁLS OG MENNINCAR
árgangs kemur allvel fram, hve útgefendum Norðurfara var heitt
um hjarta. Þar farast þeim orð á þessa leið:
„Þegar vér fyrst tókum það fyrir oss að gefa út þennan bækling,
var allt í kyrrð og spekt, að því er sjá mátti, nema í Ítalíu;
hver hugsaði mest um sjálfan sig, vann daglega vinnu sína tilbreyt-
ingalaust og lét svo stjórnendur vera stjórnendur, hvort sem þeir
voru góðir eða vondir. . . . Þetta líf var nú reyndar ekki svo slæmt
fyrir suma, þá, sem gátu notið þess. Það var langur dvala-blundur,
sem var þægilegur þeim sem dreymdi vel, en síður hinum; og því
verður ei neitað, að allir yfir höfuð fremur gengu í leiðslu en í gjörð
og veru.... Vér ætluðumst til, að Norðurfari heldur skyldi vera
ætlaður fyrir skáldskap og þær ritgerða-tegundir, sem öldungis eru
frjálsar og óbundnar, en til þess að skipta sér af alþjóðlegum efn-
um. En, — sem sagt er áður, þetta áformuðum vér meðan allt var
í kyrrð og spekt og gamla værðar-dvalanum.
Nú er öðru máli að gegna. Stjórnarbyltingin á Frakklandi kom
eins og þjófur að nóttu, og þá var búinn friðurinn og næðið. Allt
meginland Norðurálfunnar fór þá í loga og vaknaði af svefni sín-
um, ef það var ei vakið áður. Þjóðirnar fóru að hugsa um sjálfar
sig og líf sitt — og vel finnum vér því, live ótilhlýðilegt það er, að
vera nú að geja út skáldshap og þess konar rit, þar sem um svo
margt nytsamara er að tala.* En vér vorum byrjaðir og nenntum
ei að hætta við svo búið.“
Síðan ræða þeir félagar um nauðsyn og gildi tímarita, rita, sem
séu frjáls og óháð og þori að segja sönn deili á hverju máli. Segj-
ast þeir vilja fylgja fordæmi Fjölnis eftir megni, og fara um hann
lofsamlegum orðum. „Hann barðist lengi“, segja þeir, „og barðist
vel, þó að hann ætti við margt óblítt að stríða, en nú er hann loks
fallinn, og rnunu menn þó lengi minnast hans, því að hann hefur
komið mörgu og miklu góðu til leiðar, sem ei getur dáið með hon-
urn, þar sem það er samgróið öllum síðari framförum.“
Jón og Gísli segjast ætla að vanda málfarið á Norðurfara eftir
megni. En þar telja þeir við ramman reip að draga og komast í því
sambandi út í almennar hugleiðingar um íslenzka tungu. Um það
efni segir svo í formálanum:
* Leturbreyting mín. G. G.