Tímarit Máls og menningar - 01.12.1945, Blaðsíða 33

VERKEFNI ÍSLENZKRA FRÆÐA
213
Svíþjóð verið atorkuland í þessu efni, enda mun þess ekki ýkja-
langt að bíða að öll örnefni þessa víðáttumikla ríkis verði komin
í örugga varðveizlu. Þar er litið á örnefnin sem þjóðarfjársjóð og
ekkert tilsparað að sýna þeim fullan sóma. Okkar örnefni geta af
eðlilegum ástæðum ekki jafnazt að forneskju við hin elztu á megin-
lahdinu og munu fyrir þá sök ekki þykja eins girnileg til fróðleiks,
en samt mundi það koma skýrt í Ijós ef rækileg söfn þeirra væru
aðgengileg úr ýmsum landshlutum, að þar væri gnægð merkilegra
viðfangsefna. Ekki þykir okkur hlýða að afrækja sögu okkar þó að
hún hefjist ekki fyrr en tiltölulega seint; hví skyldu okkur þá vera
örnefnin síður dýrmæt en öðrum, þó að þau séu ekki ævaforn? Það
hefur verið margendurtekið á síðustu árum að íslenzk örnefni eru
sökum hreyttra búnaðarhátta, flutninga af bæjum og alls konar
staðfestuleysis í sveitalífinu í meiri hættu en nokkuru sinni fyrr.
Fornleifafélagið hefur sýnt lofsverðan áhuga um söfnun örnefna, en
hefur víst aldrei liaft neitt fé milli handa til þessa markmiðs, svo að
það er mjög af handahófi og allt undir sjálfboðaliðum komið hvað
náðst hefur í. En svo mikilsvert sem þaðær að geta haft sífellda
samvinnu við áhugasama sjálfboðaliða víða um land, er hitt ekki
síður nauðsynlegt að söfnunarverkið verði skipulagt og fari fram
eftir samræmdum reglum og fyrirhuguðu ráði. Það vill nú svo vel
til að einmitt nú er uppi maður sem öllum öðrum er hyggnari og
glöggþekknari um íslenzk örnefni, svo að þess getur vel orðið langt
að híða að við eignumst aftur annan slíkan. Þessi maður er Ólafur
prófessor Lárusson. Hann væri sjálfkjörinn til að hafa yfirumsjón
um íslenzka örnefnasöfnun.
Hvernig er um íslenzkan alþýðuskáldskap? Eg hef þar ekki fremst
í huga þær vísur sem hagyrðingar setja saman nú á dögum, þó að
margar séu eflaust vel þess verðar að þær geymist. En ég hugsa til
þeirra vísna sem flestöllu gömlu fólki hafa verið tiltækar svo að því
varð jafnan einhver slík á munni hvað sem að höndum bar, hús-
gangana sem enginn veit höfund að og vafasamt er hvort nokkuru
sinni hefur verið hirt að setja á blað. „Rösklega hún gengið gat,
gutlaðist upp úr fötunni, aumingjarnir eiga mat eftir liana á göt-
unni“. . . „Angursemd ég á mér finn oft í myrkri svörtu; þegar
endar Þorri minn, þá skal hátta í björtu“ -— svona hefur fólkið haft