Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Blaðsíða 44

34
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
varð þó aldrei neitt stofublóm, heldur leituðu rœtur hans æ dýpra í þann
frjóa jarðveg, sem hann var sprottinn úr. Ljóð hans voru ort á alþýðu-
máli andalúsíubúa eins og það er bezt, en málið fágað með þeim tækjum,
sem menntunin lagði honum í hendur.
Til Madrid
Einn af kennurum García Lorca í Granada var hinn
kunni stjórnmála- og fræðimaður, Fernando de los
Ríos. Hann var þá prófessor í ríkisrétti við háskólann, en var árið 1919
kosinn á þing og gaf sig mest að stjórnmálum upp frá því. Varð hann
dómsmálaráðherra í tveimur fyrstu ríkisstj órnum lýðveldisins, síðan
menntamálaráðherra 1931—33 og loks utanríkisráðherra um skeið
(júní-—des. 1933).
Hann fékk miklar mætur á hinum gáfaða lærisveini sínum og mun
hafa fundið, að annað var honum hugleiknara en lögfræði. Hvatti hann
foreldra García Lorca til að senda son sinn til náms við Residencía de
Estudiantes í Madrid, og varð það að ráði. Hvarf García Lorca að heim-
an og hélt til höfuðborgarinnar árið 1919.
„ Árið 1898 tapaði Spánn síðustu nýlendum sínum —
„Kynslooin ,
, Kúbu, Portó Rícó og Filippseyjum — og var allt í
fra 98
kaldakolum í landinu. Hinar gífurlegu tekjur, sem
Spánn hafði öldurn saman haft af nýlendum sínum, voru nú allar úr sög-
unni. Nýtízku iðnaður var varla til í landinu. Aðalatvinnuvegur þjóðar-
innar, landbúnaðurinn, var rekinn með frumstæðum tækjum. Þjóðin
Iifði á erlendum lánum, sem hún greiddi að nokkru með járni og kopar,
en aukþess varð hún að selja eða veðsetja járnbrautir, orkuver og aðrar
dýrmætustu alþjóðareignir í hendur erlendum ríkjum og auðhringum.
Þá var það, að fremstu rithöfundar, listamenn og hugsuðir landsins
vöktu víðtæka hreyfingu í því augnamiði að mæta ei fiðleikunum með
karlmennsku og sigrast á þeim. Hafa forvígismenn bessarar hreyfingar
verið nefndir „Kynslóðin frá 9S“. Y.arkmið hennar var að hefja Spán í
víðtækustum skilningi: endurskapa atvinnulífið, efla andlega menningu,
koma á lýðræðislegum stjói.iarháttum. Allir voru einhuga um takmark,
en strax frá upphafi varð ágrehiingur um leiðir, og skiptust menn aðal-
lega í tvær fylkingar. Onnur taldi höfuðnauðsyn, að einangrun landsins
yrði rofin, tengslin við önnur evrópulönd treyst og allar gáttir opnaðar
fyrir erlendum nýjungum. Hin fylkingin taldi þjcðinni meiri nauðsyn
að skyggnast í barm sér, endurmeta allt, beita f j álfa sig ströngustu gagn-