Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Blaðsíða 93

OPIÐ LAND • LOKUÐ MENNING
83
félaginu. Þjóðfélagið setur reglurnar um gott og illt. Það, sem er með-
fætt, er hæfileikinn til þess að eignast samvizku, en slíkt segir ekkert
um hvers konar samvizku við öðlumst. — Móðurmálið sníður okkur
einnig allþröngan stakk. Það er byggt á aldalangri reynslu þjóðarinnar
og andar frá sér gamalli hefð.
Þegar ný reynsla verður á vegi mannsins, á hann ekki annars úrkost-
ar en að skilja hana og skynja í Ijósi þess, sem hann hefur lært, þeirrar
menningar sem hann hrærist í. Bregðist sá skilningur, stendur maður-
inn ráðþrota og hjálparvana. Freistandi er að styðjast við dæmi úr
íslenzkri menningu. Margir íslendingar viðurkenna ekki listgildi ýmissa
nýrra tegunda Ijóðlistar eða þeirra sem svo hlálega hafa verið kenndar
við atómið. Þeim hefur verið kennt að meta ljóðlist eftir hrynjandi og
hljóðfalli stuðla og ríms, kenninga, vissra hugmyndatengsla og orða,
samræmds atkvæðafjölda. — En nú koma fram ljóð, sem byggð eru á
öðrum grundvelli. Aðrar aðferðir eru notaðar til þess að tjá tilfinn-
ingar og mannlega reynslu. Annað er mat fegurðar; stundum er feg-
urðin jafnvel aukaatriði. Rím og stuðlar skipta þar oft litlu máli. Jafn-
vel orðin sjálf eru oft notuð á gjörólíkan hátt og í hefðbundnum ljóð-
um, eða í daglegu tali. Hugmyndirnar eru klæddar öðrum búningi.
Tvennt er ólíkt að njóta þessa vers:
eða hins:
hvíla á mjúkum mosa
við hið milda stjömuskin,
með eilífðina eina
fyrir unnustu og vin.
(Davíð Stefánsson).
Þögnin rennur
eins og ryðbmnnið myrkur
yfir reynd þína.
(Steinn Steinarr).
Þegar Davíð talar um að „hvíla á mjúkum mosa“, skiljum við auð-
veldlega, hvað hann vill segja. Okkur getur jafnvel fundizt við liggja
á stjörnubjörtu kvöldi á mosabeði og horfa upp í tindrandi himininn.
Davíð notar hér orðin á sama hátt og við sjálf. Okkur finnst ljóðið fal-