Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Blaðsíða 62

52
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þriðja alþýðuleikrit García Lorca er „Hús Bernörðu
„ /í/ða“ (La casa de Bernarda Alba), oe er það síðasta
Bernorðu Alba . . , .
fullgerða leikrit hans. Hann lauk því tveimur mánuð-
um áður en hann dó, og hafði lesið það upp fyrir vini sína, en það var
ekki gefið út fyrr en 1946 og frumsýnt í París 1947. Síðan hefur það
verið sýnt í öllum fremstu leikhúsum Evrópu og víðar og alls staðar
verið talið einn merkasti leiklistarviðburður eftirstríðsáranna.
„Hús Bernörðu Alba“ er um margt frábrugðið öðrum leikritum Gar-
cía Lorca. í fyrsta lagi er það svo hreinræktað kvennaleikrit, að í því
leikur enginn karlmaður. Litskrúði öllu er hér sleppt — leikritið er allt
teiknað í svart og hvítt. Ytri sviðbúnaður er aðeins fjórir hvítir veggir
og laus leiksviðsbúnaður mjög fábrotinn. Hljómlist er nær engin, ljóð
engin nema stuttur uppskerusöngur, sem heyrist sunginn í fjarska, og í
lokaþætti er dálítill ljóðstúfur — „póesía brjálseminnar“, sem svo hefur
verið nefnd. Dans er enginn. Súrrealistiskra áhrifa gætir lítið sem ekki,
og táknrænt innskot er ekkert. Hins vegar er leikurinn allur að miklu
leyti táknrænn, það er að segja: persónurnar eru manngerðir, týpur, og
persónulýsingar því mjög samþjappaðar.
Gagnrýnendur ýmsir höfðu talið, að García Lorca væri „aðeins“ Ijóð-
skáld, sem villzt hefði með ljóð sín upp á leiksviðið. Þótt fjarstæða slíkra
fullyrðinga sé augljós við minnstu athugun, er ekki óliklegt, að García
Lorca hafi viljað sýna með „Húsi Bernörðu Alba“, að honum var í lófa
Iagið að gera snilldarleikrit án þess að notfæra sér Ijóðgáfu sína. Og
vissulega tókst honum það. „Hús Bernörðu Alba“ er eins hreinræktað
drama og beztu ljóð hans eru tær lýrik. Flestir dómbærir menn telja
þetta fullkomnasta leikrit hans, þótt „Blóðbrullaup“ sé litauðugra lista-
verk og meira hrífandi.
Árið 1934 var aldavinur García Lorca, andalúsíski
nautabaninn Ignacio Sánchez Mejías, rifinn á hol við
nautaat í Mexíkó. García Lorca dáði þennan vin sinn
meira en flesta aðra, enda var hann annálað glæsi-
menni og gáfumaður hinn mesti. Fregnin um dauða hans fékk mjög á
García Lorca, og hann orti um vin sinn eftirmæli, „Harmljóð um Ignacio
Sánchez Mejías“ (Llanto por Ignacio Sánchez Mejías), eitt mesta snilld-
arverk, sem eftir García Lorca liggur (gefið út sérprentað í Madrid
1935).
HarmljóS
um Ignacio
Sánchez Mejías