Tímarit Máls og menningar - 01.03.1954, Blaðsíða 82

72
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
óhlutkennda: þetta hefur verið fyrirmynd hans síðan hann kom. Svo
segja þeir í Reykjavík, að hann sé fornfálegur, kunnáttulaus, hugmynda-
snauður, þröngsýnn, af því hann málar landslag en ekki tigla og hringi.
Einnig landslagsmálarar, gamalgrónir snillingar og tómstundafúskarar
kasta hnútum í hann, eða það sem verra er: þeir eru hættir því; þeir
þegja. (En ef hann yrði úti milli bæja; væri þá ekki nokkurnveginn
öruggt, að minning hans sveipaðist þeim Ijóma, sem ekkert myndi
skyggja á? Hefði hann þá ekki fórnað því síðasta?)
Það er djúpur snjór; og ofan á er þunnur glerungur, nægilega þunn-
ur til þess, að maðurinn dettur niður úr honum við hvert fótmál og
sekkur djúpt niður í mjúka fönnina. Það er líkt og fótum hans sé hald-
ið niðri í hverju spori. Þannig á hann tveggja klukkustunda göngu fyrir
höndum; kannske lengri, ef hann skyldi nú taka upp á því að villast.
Hann hefur ekkert leiðarljós. Hér sést hvergi til bæja. Hann er ákveð-
inn í því að seiglast, og fer sér hægt. Ætla mætti, að honum hlýni við
gönguna. En það er síður en svo. Hann fer sér ofur rólega og nemur
staðar, þegar hann tosar burunni upp í háls. Og sléttan gleypir hann,
hlær við honum með skara mánableikra himinfáka, sem koma æðandi
á móti honum. Hann stanzar þegar fyrsta hryðjan skellur á hann; lokar
augunum, grettir sig, bölvar, heldur áfram. Heldur áfram, hægt; áfram.
Þeir ættu að sjá hann núna. Allt þetta leggur hann á sig fyrir listina.
Hvenær hefur listmálari lagt annað eins á sig? Hver á betur skilda
viðurkenningu og góð vinnuskilyrði? Hann seiglast. Hann er orðinn
svo vanur að seiglast. Og áfram mjakast hann; mjakast áfram, veit, að
það er gljúfur á leiðinni, ef stefnan er tekin um of til fjalls. Betra að
fara hægt en falla í gljúfur. Hinsvegar er áin frosin og held; því má
hann treysta. En kuldinn víkur ekki úr limum hans, hvað sem hann
gengur. Hann lýist og verður mæðinn. Hvorki vettlingur né frakkavasi
geta sigrazt á því frosti og þeim stormi, sem berjast gegn næmum
listamannshöndum; og dofnum fótunum veita leðurstígvél enga hlýju.
Það fer snjór niður í þau, og inn úr sokkunum sem hann girti utan
yfir brækurnar. Allt verður svo tilgangslaust og þýðingarlítið, þegar
barizt er við hersveit. — En þetta er hans stríð; hann er minnugur þess
við hvert fótmál. (Bara hann gæti nú verið viss um, að einhver hefði
ástæðu til að þakka honum af alhug alla þessa fórn. Þá skyldi hann glað-
ur færa hundruð slíkra fórna. Hann skyldi glaður fá kal í hvern lim,