Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Síða 34

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
óslitið taugastríð. Og því olli verk-
stjórinn.
Hann hét Eyjólfur. Hann rak fyrr-
um verzlun þarna í plássinu, en fór á
hvínandi hausinn. Sagt var að hann
hefði seinast verið farinn að selja
karamellurnar á krónu, en það dugði
sem sagt ekki einu sinni til að bjarga
honum frá bankaroti. Síðan hafði
hann verið verkstjóri hjá Jónasi Skál-
an. Þetta var lítill nagli og rindilsleg-
ur, og samt vorum við allir hræddir
við hann. Hann hafði sama vald yfir
okkur og svipa ökumannsins hefur yf-
ir klárunum. Sumir eiga sjálfsagt erf-
itt með að skilj a hvernig á þessu stóð,
því þó að Eyjólfur væri bæði skömm-
óttur og grimmdarlegur, þá var það
eitt ekki nægileg skýring, marga yfir-
menn hef ég þekkt sem voru bæði
skömmóttir og grimmdarlegir, og var
þó enginn beinlínis hræddur við þá.
Nei, hér varð að kafa dýpra eftir skýr-
ingunni, dýpra inn í sálarlíf okkar
undirmanna Eyjólfs, jafnvel djúpt
inn í sálarlíf forfeðra okkar, kannski
var ótti okkar arfur sem borizt hafði
frá einni kynslóð til annarrar aftan úr
grárri forneskju og átti upptök sín
einhversstaðar í skógarrjóðri þar sem
einn frummaðurinn hafði sett lauf-
sveig á sinn loðna haus til marks um
að hann væri yfir hina frummennina
settur og þeim bæri að hlýða honum
skilyrðislaust. í fám orðum sagt: Við,
þessar verkamannablækur, höfðum
aldrei haft á höfðinu neitt merkilegra
en sixpensara, jafnvel á sunnudögum
líka gengum við með þessa sömu
velktu og skyggnisbrotnu sixpensara,
en Eyjólfur gekk alltaf með hatt.
Þetta var harður hattur svartur, leifar
frá kaupmennskutímabili Eyjólfs, og
vissu menn aldrei til að hann tæki
hann ofan. Gagnvart okkur táknaði
þessi hattur það vald og þann mátt
sem ekki varð risið gegn. Að ætlast
til þess að við byðum manni eins og
Eyjólfi byrginn, það hefði verið jafn
fráleitt og að segja til dæmis að
gamall og skítugur sixpensari væri
hattur. Engum heilvita manni dettur
í hug að reikna með slíku höfuðfati
sem hatti, allra sízt hörðum hatti.
Enda gat Eyjólfur leyft sér við okk-
ur hverja þá ósvífni sem honum sýnd-
ist. Til dæmis þegar vinna hófst á
morgnana eða eftir matmálstíma og
kaffi, þá krafðist Eyjólfur þess að við
værum búnir að setja upp vettlingana
og binda á okkur brigðin (en þau
höfðum 'við framan á okkur til að
saltið færi ekki ofah í stígvélin okkar),
áður en klukkan var orðin, og gerðum
við þetta alltaf möglunarlaust, þó við
vissum að samkvæmt samningum
verkalýðsfélagsins áttum við að gera
Jjað eflir að klukkan var orðin, en
ekki í okkar eigin tíma. Einu sinni
eftir seinna kaffi var Onundur klaki
ekki búinn að binda á sig brigðið
þegar Eyjólfur öskraði „Tíminn!“, og
bannaði Eyjólfur honum þá að gera
]>að, og varð Ónundur að vinna brigð-
144