Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Side 72

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
rannsókn kom það í ljós með hjálp
bréfanna, og annað þeirra var frá
systur Joe Hills, sem enn er á lífi í
Svíþjóð, að Joe Hill hét Joel Hágg-
lund áður en hann fluttist til Banda-
ríkjanna. Hann var fæddur 7. október
1879, ólst upp að Gávle í Norður-Sví-
þjóð, vann í nokkur ár í Stokkhólmi
og fluttist til Bandaríkjanna haustið
1902.
Barrie Stavis hefur aflað ritaðra og
munnlegra heimilda um Iíf Joe Hills á
þessum tíma með elju og umhyggju.
Þó er verr og miður, að hann lét und-
ir höfuð leggjast að ná tali af sam-
landa Joe Hills, sem var honum kunn-
ugur á Bandaríkja-árunum. „Það
gleður mig mjög, að Oscar Larson
skuli vera á lífi enn þá,“ skrifar hann
í ágúst í svarbréfi til mín. Oscar W.
Larson, blaðamaður og frumherji í
verklýðsmálum, sem var einn ná-
komnasti vinur Joe Hill í Salt Lake
City og einn af forystumönnum sam-
fylkingarhreyfingarinnar þar, átti þá
heima í Uppsölum eftir heimkomu
sína frá Ameríku 1935 og honum stóð
þessi tími í fersku minni. Ætlunin var,
eftir að hann komst á ellilaun í árs-
byrjun 1954, að hann tæki æviminn-
ingar sínar saman í bók. (Um bréf og
önnur skjöl, sem hann hafði eitt sinn
undir höndum vestan hafs, hafði lög-
reglan þar látið greipar sópal. Þessar
torbættu heimildir fóru með honum
í gröfina. Oscar W. Larson dó af af-
leiðingum heilablóðfalls hinn 25.
október. Skömmu áður hafði hann
fengið bréf frá Barrie Stavis, sem
gladdi hann mjög, en hann fékk ekki
tækifæri til að svara því.
Barrie Stavis hefði áreiðanlega get-
að aflað sér nokkurra heimilda í við-
bót, ef hann hefði ekki talið víst, að
Oscar W. Larson og aðrir úr hópi
einkavina Joe Hills, væru þegar allir
árið 1948, þegar hann hóf heimilda-
rannsóknir fyrir bók sinni The man
who never died. Það ber samt ekki að
skoða sem ákúrur, þótt þessar athuga-
semdir séu gerðar um heimildir bók-
arinnar. Á einum 116 síðum er þar
saman þjappað efni, sem lýsir í furðu-
lega skýrum dráttum skáldinu, söngv-
aranum, verklýðsforingjanum og
manninum Joe Hill. Höfundurinn hef-
ur áður getið sér orð sem skáldsagna-
höfundur og leikritaskáld, einkum
fyrir harmleik sinn um líf Galileos,
Lamp at midnight, og hver síða af
ævisögu Joe Hills er gædd þeirri
magnan og áhrifavaldi, sem stílsnill-
ingi einum er unnt að ná með djúpri
innsýn í efni sitt. Stavis harmar ann-
ars, að hið knappa form hafi neytt sig
til að þjappa efninu saman um of og
útiloka ýmsar ritaðar heimildir.
Fyrir 1911 var nafn Joe Hills
óþekkt. Slóð hans verður aðeins rakin
afar slitrótt í hópi tugþúsund flökku-
verkamanna, migratory workers, sem
ýmist unnu hér eða þar, í verksmiðj-
um, námum og á bændabýlum, alltaf
á þönum eftir að fá eitthvert handtak
182