Tímarit Máls og menningar - 01.05.1955, Page 79

Umsagnir um bækur
Rit Gunnars Gunnarssonar
Útgáfufélagið Landnáma,
Reykjavík.
XIV. bindi, Fóstbræður, 1953. íslenzkað
hefur Jakob Jóh. Smári.
XV. bindi, Vargur í véum, 1954. í ís-
lenskri þýðing eftir Vilhjálm Þ. Gíslason.
XVI. bindi, Fjandvinir, sögusafn, 1954.
Hér verður í fám orðum minnzt á þrjú
seinustu bindin af ritsafni Gunnars Gunn-
arssonar sem eru að koma út hjá útgáfufé-
laginu Landnámu. Er þó ekki þess að vænta
að verkum hans verði gerð nein skil að
gagni í stuttri grein, en lítið er betra en
ekki og tilraun sakar ekki.
*
Fjórtánda bindi safnsins er Fóstbræður,
en á dönsku kom sú saga fyrst út 1918 und-
ir nafninu Edbrödre. íslenzka þýðingin kom
fyrst út 1919. Söguhetjumar eru landnáms-
mennimir Ingólfur Arnarson og Leifur
(Iljörleifur) Hróðmarsson. Er þar lýst upp-
vexti þeirra, fóstbræðralagi, ránsferðum
(víkingaferðum) til annara þjóðlanda,
flutningi til íslands og loks afdrifum Leifs
og endurfundum þeirra vinanna Ingólfs og
Hásteins Atlasonar. Ingólfur er skilgetinn
afspringur forfeðra sinna og erfðavenja
þeirra, á sér ekki annan æskudraum æðri
en setjast verðugur í hefðarsæti föður síns
við öndvegissúlumar, og sömu þrá þykist
hann síðar kenna í augum Þorsteins sonar
síns bamungs heima í Reykjavík á íslandi
þegar hann er sjálfur tekinn að gamlast.
En Leifur er af allt öðm sauðahúsi, hann
kann sjaldnast fótum sínum forráð, skilur
ekki ofsatrú feðra sinna og Ingólfs á ljótar
goðamyndir á öndvegissúlum. Áður en þeir
fóstbræður halda til fslands blótar Ingólf-
ur af rausn, en Hjörleifur fæst ekki til því-
líkra hluta og treystir heldur sjálfum sér.
Höfundur rekur örlagaþræði þeirra fóst-
bræðra þannig að afdrif Hjörleifs leiðir af
sjálfu sér, þegar Dufþakur þræll hinn írski
bruggar honum og húskörlum hans bana-
ráð, voveiflegir atburðir sögunnar em und-
irbúnir með spennandi aðdraganda. En í
sögunni er þrælunum lýst frá sjónarhóli vík-
inganna sem hnepptu þá í ánauð og drápu
fólk þeirra, skildu ekki siðu þeirra. Rétt-
urinn er allur sjóræningjanna, ekki hinna
herteknu.
Daglegu lífi og lífsviðhorfum hnignandi
þjóðféiags víkingaaldar er lýst ljóslifandi,
ekki svo mjög með orðum og athöfnum per-
sónanna, heldur með orðum og umsögnum
höfundarins sjálfs. En af öllum ævintýmm
og svaðilförum þeirra fóstbræðra era
bernskuævintýr þeirra hugstæðust að lokn-
um lestri bókarinnar. — Gunnari Gunnars-
189