Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Page 37

GOMUL GREIN UM GAMLAN VIN
vegna þess, hvað hann er mér í minn-
ingunni lifandi táknmynd þess ó-
brotna almúgamanns, sem kynslóð
eftir kynslóð hefur háð sína lífsbar-
áttu í þessu kalda landi, berum hönd-
um, vanbúinn að klæðum, oft við
skorinn skammt. — En þrátt fyrir það
lífsglaður sí og æ, reiðubúinn að
njóta glaðrar stundar og kasta frá sér
áhyggjum og erfiðleikum ef tækifæri
gafst, dálítið sjálfumglaður, dálítið
þrjózkur, orðhvass og hreinskilinn,
háðskur gagnvart tilfinningasemi,
seigur í raun, sjaldan ráðalaus og
aldrei orðlaus.
Foreldrar föður míns voru bláfá-
tæk hjón og barnmörg. Seinni hluti
síðustu aldar skóp slíku fólki þröngan
kost á þessu landi. Getuleysi var ríkj-
andi almennt, þjóðin enn að brjótast
um í hálfslitnum fjötrum erlendrar
kúgunar og einokunar. Félagsleg
hjálp óþekkt, utan framfærsla sveitar-
innar, sem kostaði þann, er þiggja
varð, missi alls álits meðal samborg-
aranna og mannréttindin að auki.
Það væri ekki ófróðlegt að rifja
upp sögu þeirra gömlu hjónanna, aía
og ömmu, Jóns Jónssonar og Sigur-
bjargar Steingrímsdóttur, en til þess
er ekki staður hér. ■— Þó má geta þess
að þau munu hafa kynnzt, og senni-
lega gifzt, norður í landi, en flytjast
þaðan þegar á fyrsta ári hjúskapar
síns. Mann getur grunað að sveitar-
völdum viðkomandi hrepps, þar
nyrðra, hafi ekki með öllu litizt á blik-
una, því teflt er á tæpasta vað með
flutninginn, um langan og erfiðan
fjallveg milli landshluta, Tvídægru.
Þótti þá svo í tvísýnu lagt á Tvídægru,
að ljósmóðirin var send með í ferða-
lagið, — enda hafði amma tekið jóð-
sóttina að fyrsta barni sínu, er ferða-
fólkið náði efsta bæ byggðar í Borg-
arfirði, Fljótstungu.
Síðan tekur við þeim allsleysið og
fátæktin. hrakningar í vistum og hús-
mennskukotum, með sívaxandi barna-
hóp. Sum börnin fengu þau að hafa
hjá sér, sumum var komið í fóstur til
vandalausra. ■—- Og endirinn verður
sá, að þau lenda að lokum í þeim
hópi blásnauðra íslendinga, sem
sveitarfélögin keyptu af höndum sér á
seinustu árum aldarinnar sem leið.
Ellimóð og slitin eru þau „styrkt“ til
Ameríkufarar, og þar, handan mikils
hafs, báru þau beinin.
Faðir minn er fæddur á Kolsstöð-
um, einum þeirra bæja, sem innstir
standa við fjöll Hvítársíðu. Þaðan er
hann reiddur, þriggja nátta gamall,
beina leið til oddvitans, allt á sveitar-
enda, 20 til 30 km. veg. Og unga stúlk-
an, sem ein síns liðs fór með barnið,
hafði það til ráðs, að þeirrar tíðar
hætti, er sveinninn gerðist óvær af
hungri, að hún kom við á bæ í leið-
inni, fékk þar saltkjötsbita, tuggði í
dúsu og stakk upp í reifastrangann.
Taldi pabbi þetta sér til metnaðar og
kvað ekki undarlegt, þó sér þætti feitt
saltkjöt mata bezt. — Og oddvitinn
27