Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Blaðsíða 95

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1956, Blaðsíða 95
UMSAGNIR UM BÆKUR saman hinni norrænu menningararfleifS þjóðarinnar. Við þann samruna myndaðist hin sérstæða íslenzka menning, er varð móðir sagna og ljóða, svo sem frægt er orð- ið. Eins og vænta má hefir menn greint á um það, hversu rík hin keltnesku áhrif hafi verið, og hafa sumir gert þar meira úr, aðrir minna, og skal ekki farið nánara út í það mál hér. Hitt er víst, að Islendingum her nokkur skylda til að vita deili á frændum sínum fyrir vestan liaf. Mætti það verða til þess, að vér skildum betur en áður vmislegt í fari sjálfra vor, hugsunarhætti og menn- ingu. Hið forna samband milli Suðureyja og íslands rofnaði skjótt, og nú á dögum vitum vér harla fátt urn frændur vora, er byggja eyjar þær fyrir vestan Skotland, sem útlend- ir menn kalla Hebrideseyjar, en vér köllum Suðureyjar. Velkomin ætti því að vera bók sú, er að ofan getur, Söngvar frá Suifureyj- um eftir Ilermann Pálsson lektor í Edin- horg. Hefir hann einn íslenzkra manna lagt stund á keltnesk fræði og lokið háskóla- prófi í þeim að loknu námi í íslenzkum fræðum. Hann hefir því fágæt skilyrði til að rita um keltnesk efni með tilliti til fslands að fomu og nýju. I bók þessari, sem er 127 bls. að stærð, drepur höfundur nokkuð á sögu eyjanna, einkum í fornöld, dregur fram dæmi um ránskap og yfirgang víkinga og stjóm Norð- manna í eyjunum, bendir á tengslin við ís- land. Helztu minjar norrænna manna nú á dögum þar vestra eru örnefni og mannanöfn. Þrjú fjöll í Suðureyjum bera heitið Hekla, þótt ekki séu þau lík nöfnu þeirra á íslandi. Þar em og nöfnin Esjufjall og Kjós, og er skammt á milli þeirra eins og hér. Af síðari tíma sögu Suðureyja er merkast að telja frá- sögn höfundar af viðskiptum leiguliða og þurrabúðarmanna við landeigendur um 1880—1890, er hinir síðarnefndu hugðust bola fólkinu burtu, en setja sauðfé í stað- inn. Var þá fjöldi fólks neyddur til að flýja land. Kunna margir enn í dag sögur af hetjulegri framkomu einstakra manna og ekki síður kvenna í baráttunni við ríka yfirgangsseggi og embættismenn stjómar- innar, er kúga átti alþýðuna til hlýðni. Fyrir skömmu hefir svo brezka stjórnin tekið þá ákvörðun að eyjaskeggjum algerlega for- spurðum að nota eina af fegurstu eyjunum til heræfinga og kjamorkusprenginga. Hefir þetta mál vakið mikla andúð og mótmæla- öldu, ekki aðeins í Suðureyjum sjálfum, heldur um gjörvallt Skotland. Mótmæli þeirra eru injög á sömu rökum byggð sem mótmæli þjóðrækinna og framsýnna íslend- inga gegn hernaðarbrambolti erlends stór- veldis hér á landi. En aðalefni bókarinnar er ljóð og þjóð- sögur frá Suðureyjum, en í bókmenntum eyjaskeggja þykir höfundi mest til þeirra greina koma. Hann segir nokkrar skemmti- legar þjóðsögur, svo sem af því, hvemig söngurinn varð til í Suðureyjum, af því, þegar Suðureyingar ætluðu að læra að brugga bjór úr lyngi, og af galdramannin- um Mikjáli, sem fór á fund páfa til þess að fá skorið úr því, hvenær langafasta hæfist. Tíðræddast verður þó höfundi um söngva og ljóð Suðureyinga. Eiga þeir mikið af þjóð- lögum og fjölda þjóðkvæða, sem alþýða manna söng við dagleg störf og ýmis tæki- færi. Era það flest tregablandnir söngvar, sem benda á erfið lífskjör þjóðarinnar á liðnum tímum. Birtir höfundur marga siingva í íslenzkri þýðingu. Segir hann sjálf- ur, að söngvarnir séu ekki nema svipur hjá sjón, þegar þeir séu bornir saman við frum- kvæðin, sem ort eru á gelísku, þeirri írsku mállýzku, sem töluð er í Suðureyjum. Segir höfundur, að frumhættir söngvanna séu furðu dýrir, svo að ógerlegt sé að halda þeim á íslenzku. (Við það vil ég gera þá at- hugasemd, að dýrir megi þeir hættir vera, ef þeir eru dýrari en margt það, sem kveðið hefir verið á íslenzku). Höfundur þýðir því 85
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.